Treinen in Denemarken in 2025
30.11.25
Caroline
"Caroline" uit 1889 (foto)
is een tramlocomotief gebouwd door Krauss in Linz. Georg Krauss
(1826-1906) werkte na zijn studie bij Maffei in München en vervolgens
bij de Beierse staatsspoorwegen en de Zwitserse Nordbahn voordat hij
locomotieven ging bouwen. "Caroline", oorspronkelijk in dienst van de
buurtspoorwegen van Brno, was in de jaren negentig aanwezig op een
stoomevenement van het spoorwegmuseum in Utrecht.
Morris
Oorspronkelijk
zou de Morris, waarvan de eerste tekeningen al uit 1941 dateren,
"Mosquito" gaan heten, uiteindelijk werd dat, toen de auto in 1948 op de
markt verscheen, "Minor". Het was net als de latere "Mini" een ontwerp
van Alec Issigonis. De eerste serie had de koplampen, heel fraai, in de
grille, maar later belandden ze in de spatborden. De "Minor" kwam er in
vele varianten: een gesloten en een open versie, de zogenaamde
"Traveller" (afgezet met hout) en vanaf 1953 ook een pick-up en een
bestelwagen, zoals de afgebeelde "6 cwt", die uit 1970 dateert.
Usedom
Hiernaast
staat een foto - gemaakt in de buurt van Naarden - van een
Clevelandfiets uit 1897. Ik kocht hem ooit omdat mijn vrouw in Clevland
(Ohio) geboren is. Het moet inmiddels zo'n 18 jaar geleden zijn dat ik
een onverwacht telefoontje kreeg van iemand die de fiets om een wel
heel bijzondere reden wilde kopen. De man was directeur van een museum
gewijd aan de schilder Lyonel Feininger (1871-1956) op het eiland Usedom
in de Oostzee. Geen rijwielmuseum dus, maar een kunstmuseum. Wat moest
mijn Cleveland daar in hemelsnaam doen? Hij heeft het me op een middag
haarfijn uitgelegd: Feininger verkende het eiland op een Cleveland en
ging er tussen 1909 en 1921 regelmatig op vakantie. Maakte er schetsen
en schilderde. Bovendien had Feininger iets met fietsen, ze komen
regelmatig in zijn werk voor.
Feininger
werd geboren in New York en op zestienjarige leeftijd naar Berlijn
gestuurd, waar hij ging studeren aan de Königliche Akademie Berlin. Hij
werd al gauw bekend als caracaturist en van hem is bijvoorbeeld bovenstaande voorpagina van het tijdschrift "Das Narrenschiff".
Hij
maakte ook naam als striptekenaar en hij is degene die als eerste de
teksten in wolkjes schreef in "The Kin-der-Kids", een strip die
verscheen in de "Chicago Tribune". Feininger was midden dertig voordat
hij ook als kunstschilder naam maakte en zich aansloot bij de
expressionisten. Hij was in 1919 de eerste kunstenaar die door Walter
Gropius werd aangezocht om deel uit te maken van de staf van het
Bauhaus. Toen de nazis veertien jaar later aan de macht kwamen werd
zijn werk ogenblikkelijk tot "Entartete Kunst" verklaard en Feininger
keerde eind 1936 terug naar zijn geboortestad New York. Feininger
fotografeerde en componeerde
ook. Hieronder het schilderij "Das Radrennen" uit 1912 en de
Clevelandfiets voor het door Feininger geschilderde Sint Petruskerk in
Benz op Usedom.
29.11.25
Ambulance
In mijn vitrine staan een tiental modellen van auto's die ooit in de
Tour de France reden, één ervan in deze Peugeot D3A uit het begin van
de jaren vijftig, ooit begonnen als een product van Chenard &
Walcker met een watergekoelde tweecylindertweetactmotor met een inhoud
van net boven een liter, dat bleek wat weinig en in 1947 werd de motor
van de Peugeot 202 geïnstalleerd. Een viercylinderviertact met een
inhoud van 1133cc, daarvoor moest de bestelwagen wel van een neusje
worden voorzien, dat de bijnaam 'nez de cochon' opleverde. Al gauw werd
Peugeot door de levering van de motoren de grootste schuldeiser van
Chenard & Walcker en in 1950 werd het bedrijf overgenomen en
alhoewel de wagen nog een jaarlang met een Chenard & Walcker
naamplaat werd geleverd, verdween die om plaats te maken voor die van
Peugeot. Kort daarvoor was de motor van de 202 vervangen door de motor
van de 203, een motor met een inhoud van 1290cc, en werd de D3 de D3A,
hier boven afgebeeld als ambulance in de Tour de France, gesponsord door
Aspro, maar bemand met mensen van het Franse Rode Kruis.
Lincoln
Tjaarda's
auto had de motor - een V8 - achterin en dat ging Henry Ford
duidelijk te ver, uiteindelijk was het de bedoeling een auto tussen een
dure Ford en een Lincoln in de markt te zetten en niet om buiten de
tradionele paden te treden. De "Zephyr" kreeg een uit de Ford V8-motor
ontwikkelde V12 en Bob Gregorie, Fords huisontwerper nam het uiterlijk
van de door Tjaarda ontworpen wagen onder handen.
Onderstaande
foto's tonen een Dinky Toys 1939 "Zephyr"-coupé en een Matchbox 1938
"Zephyr"-cabriolet. Ik heb de modellen expres zo neergezet, 1939 eerst
en dan 1938, omdat het duidelijk maakt wat er in vijftig jaar in de modellenwereld veranderd
is.
28.11.25
Stein
Een heel recent optreden van Vince Giordano & The Night Hawks met uiterst rechts violist en saxofonist Andy Stein, bovendien een bekwaam arrangeur en ooit medeoprichter van Commander Cody and His Lost Planet Airmen. In de laatste hoedanigheid ontmoette ik hem en hij vroeg me meteen of ik familie was van de Blumenthals uit NewYork en van de Blumenthals uit Philadelphia, want zijn moeder was een Blumenthal.
Bébé en dubbellucht
Een
paar geleden zag ik in een Brussels museum zo'n "Bébé", maar er was
duidelijk iets merkwaardigs aan de hand: op de vooras zat aan één kant
dubbellucht, dat wil zeggen er waren eenzijdig twee wielen gemonteerd.
Nu kent iedereen het fenomeen dubbellucht bij vrachtwagens en autobussen, maar dan op
de achteras en bovendien aan beide zijden, toch was dubbellucht ook in
de autorensport niet onbekend, zo reed Jean-Pierre Wimille een Bugatti
Type 59 met een 4,9 liter motor in 1939 Prescott Hill op en was Wimille
op 9 september 1945 met dezelfde wagen aanwezig bij de eerste naoorlogse
autorace: de "Coupe des Prisonniers"" in het Bois de Boulogne.
Ook
Alfa Romeo's P3 werd soms uitgerust met dubbellucht, op een
heuvelachtig parcours werd, zo dacht men, door meer grip, de wegligging
verbeterd.
27.11.25
Tango in China
Peugeot
Een "Special", gebouwd op het chassis van een Peugeot "402". Ik vermoed dat de motor, net als de versnellingsbak, ook uit de in 1935 op de Parijse Salon geïntroduceerde"402" afkomstig is. De motor was een viercylinder met een inhoud van 1991 cc, de versnellingsbak, te bedienen met het befaamde "mosterdpotje, kwam van Cotal.
Wie
Zeg nou eens eerlijk, wie bezorgen de meeste last: door Wilders opgehitste met rookbommen, met nazisymbolen rondstappende, intimiderende kaal- en leegschedels voor gemeentehuizen waar over een azc moet worden gestemd of een tiental verveelde Syrische jongens?
Omroepbijdrage 2
Gaat het kijk- en luistergeld herleven? Ik denk het niet. Wilders,Yeşilgöz en Van der Plas c.s. missen niet graag het sadistisch genoegen de publieke omroep te zien doodbloeden. Tweede plan: als antwoord op de opgelegde bezuinigingen besluit de publieke omroep te gaan staken. Vergeet dat scenario. Want als een burgemeester tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft een hotemetoot van de NPO al bepaald wie mag blijven en wie weg moet. Kassa moet weg. Zijn de blijvende programmamakers zo solidair om op zwart te gaan? Natuurlijk niet, solidariteit hebben ze niet hoog in hun vaan. Blijft nog één andere mogelijkheid de kijkers starten een crowd funding actie om Kassa te behouden. De kijkers laten zien wat ze ervoor over hebben Kassa te laten bestaan. Dat lijkt me de beste kans.
McLaughlin
McLaughlin begon in 1867 in Oshawa in de provincie Ontario met de bouw
van sleden, al gauw kwam daar de productie van rijtuigen bij en vanaf
1908 werden auto's gemaakt, de motoren kwamen van Buick, de rest was
Canadees en in de regel ook luxueuzer dan de auto's van het Amerikaanse
merk. Op zeker moment besloot men de naam McLaughlin te laten vallen en
de Canadese auto's simpelweg Buik te noemen, maar die ingreep zorgde
voor een dramatische val in de verkoop. Vanaf 1923 heetten de auto's
McLaughlin-Buick, het merk bleef tot 1942 bestaan. De achtcylinder uit
1936 fotografeerde ik in Shetland.
Zingen
Omroepbijdrage
Als ik bij de slager een runderrookworst haal of bij Manufactum een overhemd bestel, dan betaal ik daarvoor. Als ik een wasmachine of een televisietoestel koop dan kost me dat geld. Niets voor niets, is het toch? Maar het wonderlijke is dat het kijken naar de televisie hoegenaamd niets kost, want dat wordt sinds 2000 betaald uit de algemene middelen. De politiek bepaalt dus hoeveel geld er naar de publieke omroep gaat en daar wringt de schoen. Den Haag heeft een manier gevonden om fors op de publieke omroep te bezuinigen en dat gaat ten koste van de programma's. Het is de hoogste tijd het kijk- en luistergeld opnieuw in te voeren. Duitsland kent een omroepbijdrage van €18,36 per maand.
Kousbroek en Voisin
Veel
zinvols is er over de de auto's van een van de meest eigenzinnige, maar
tegelijkertijd meest briljante autobouwers - ik heb het over Gabriel
Voisin - in het Nederlands niet gepubliceerd. In mijn archief heb ik
drie artikelen van Rudy Kousbroek, dat maakt het geconstateerde gebrek
meteen goed, niet alleen door het niveau van zijn stukken, maar, en dat
is minstens zo belangrijk, hij heeft Voisin goed gekend. Op het moment
dat ik de laatste woorden van voorgaande zin opschrijf, voel ik niet
alleen een lichte jaloezie, want wat moet het fantastisch geweest zijn
om met, zoals Kousbroek hem omschrijft, deze combinatie van Voltaire,
Edison en Céline te praten.
Kousbroeks eerste artikel over Voisin, dat ik bezit, verscheen op 8 september in "De Auto" van de KNAC, klaarblijkelijk had hij eerder iets voor dat blad gechreven, want boven het stuk staan redactionele excuses, omdat men hem voor Vlaming heeft versleten. Het tweede artikel verscheen op 16 maart 1968 in de weekendbijlage van "Algemeen Handelsblad". Kousbroek veegt de vloer aan met het vodderige "Auto's van vroeger en nu" van J.D. Scheel. Ik citeer een schitterende zin uit die recensie: "Ik twijfel er niet aan dat het feit dat ik gemeend heb een bepaald onderwep in het boekje op de keper te moetn beschouwen, in plaats van me te bepalen tot het geijkte applausje, zal worden toegeschreven aan blinde boosaardigheid, maar dat mag geen reden zijn om J.D. Scheel niet eens diep in de ogen te kijken". Het derde artikel werd op 4 januari 1974 gepubliceerd in het Cultureel Supplement van "NRC Handelsblad" naar aanleiding van de dood van Voisin. In dit artikel gaat het over het onrecht dat Voisin is aangedaan, terwijl anderen, zoals Farman en de gebroeders Wright met eer werden overladen.
Eerder schreef ik op dit weblog over mijn keuze van Voisin boven Bugatti omdat ik een grote bewondering heb voor Voisins eigenzinnigheid die zich manifesteert in zijn hele oeuvre, of het nu gaat om zijn eerste auto uit 1899, zijn vliegtuigen, zijn auto's uit de jaren twintig en dertig, zijn door pedalen aangedreven "Vélogab" uit de oorlogsjaren of zijn naoorlogse "Biscooter".
Op de foto: de 28CV Sport Surbaissée Type C20, V12 schuivenmotor met een cylinderinhoud van 4890cc uit 1930. Let op de pianoscharnieren van de deuren.
Kousbroeks eerste artikel over Voisin, dat ik bezit, verscheen op 8 september in "De Auto" van de KNAC, klaarblijkelijk had hij eerder iets voor dat blad gechreven, want boven het stuk staan redactionele excuses, omdat men hem voor Vlaming heeft versleten. Het tweede artikel verscheen op 16 maart 1968 in de weekendbijlage van "Algemeen Handelsblad". Kousbroek veegt de vloer aan met het vodderige "Auto's van vroeger en nu" van J.D. Scheel. Ik citeer een schitterende zin uit die recensie: "Ik twijfel er niet aan dat het feit dat ik gemeend heb een bepaald onderwep in het boekje op de keper te moetn beschouwen, in plaats van me te bepalen tot het geijkte applausje, zal worden toegeschreven aan blinde boosaardigheid, maar dat mag geen reden zijn om J.D. Scheel niet eens diep in de ogen te kijken". Het derde artikel werd op 4 januari 1974 gepubliceerd in het Cultureel Supplement van "NRC Handelsblad" naar aanleiding van de dood van Voisin. In dit artikel gaat het over het onrecht dat Voisin is aangedaan, terwijl anderen, zoals Farman en de gebroeders Wright met eer werden overladen.
Eerder schreef ik op dit weblog over mijn keuze van Voisin boven Bugatti omdat ik een grote bewondering heb voor Voisins eigenzinnigheid die zich manifesteert in zijn hele oeuvre, of het nu gaat om zijn eerste auto uit 1899, zijn vliegtuigen, zijn auto's uit de jaren twintig en dertig, zijn door pedalen aangedreven "Vélogab" uit de oorlogsjaren of zijn naoorlogse "Biscooter".
Op de foto: de 28CV Sport Surbaissée Type C20, V12 schuivenmotor met een cylinderinhoud van 4890cc uit 1930. Let op de pianoscharnieren van de deuren.
4
Misscien was u het uiterlijk van de Renault 4 vergeten. Dat grappige wagentje van vlak na de oorlog, dat in Frankrijk oorspronkelijk in saharazandgeel te koop was, doodeenvoudig omdat men van die kleur nog een behoorlijke voorraad had. De Renault 4, hier ook wel rattenstaartje genoemd, was er in gesloten vorm, maar ook met een speciale politiecarrosserie en zoals hier te zien als vier-onder-de-kap.
24.11.25
Beter uitzicht
Bovenstaand autootje is lastig thuis te brengen, maar het is echt
gebouwd op basis van een Renault 4 en stond in 1950 op de Parijse Salon.
Ontwerper was Labourdette, een Franse firma die sinds het tweede
decennium van de vorige eeuw tot een van de meest vooraanstaande
carrosserieontwerpers behoorde. Eind jaren dertig had Labourdette
"Vutotal;" gepatenteerd, met een beetje fantasie zou je de uitvinding
het best kunnen omschrijven als een prototype van de panoramische
voorruit. Labourdette zette zijn ontwerp toen niet op een goedkope
Renault, maar bouwde een carrosserie met "Vutotal" op bijvoorbeeld een
Rolls-Royce (foto hier onder), maar na de Tweede Wereldoorlog waren de
hoogtijdagen van de Franse carrossiers voorbij.
23.11.25
Auto's en treinen
Even terug naar de midtwintiger jaren: in 1924 eindigt Lorraine-Dietrich op de tweede en derde plaats in de "24 Uur van Le Mans", in 1925 is plaats één voor dezelfde fabriek en in 1926 zijn de eerste drie plaatsen voor het merk. In de jaren dertig - na de crash van Wallstreet en een aanhoudende wereldcrisis gaat het beduidend minder, en net als andere Franse merken, probeert de fabriek het hoofd boven water te houden met het bouwen van railvoertuigen, de zogenaamde autorails. Dat lukt sommige fabrieken wonderwel, Bugatti zou in de jaren dertig zijn verdwenen als de razendsnelle "Présidentiels" en derivaten daarvan niet waren gebouwd. De geschiedenis van Lorraine-Dietrich is redelijk gecompliceerd, want de Frans-Pruisische Oorlog (1870-'71) betekende dat naast de fabriek in Reichshoffen in de door Duitsland geannexeerde Elzas, een nieuw fabriek in Lunéville moest worden gestart. In 1905 splitste die zich af van het moederbedrijf onder de naam Société Lorraine des Anciens Etablissements de Dietrich et Cie de Lunéville. In 1932 werden er plannen gemaakt voor een railvoertuig dat samen met Renault zou worden ontwikkeld: Loraine zou het chassis, de carrosserie en de wielen leveren, Renault de motoren en alles wat daar mee samenhing. Maar daar stak de oude firma - de Elzas lag sinds 1918 weer in Frankrijk - een stokje voor, want die had inmiddels zelf plannen voor een railvoertuig. Lorraine ging op eigen houtje - zonder Renault - door. In 1932 verscheen een prototype, de VT 61, het jaar daarop gevolgd door de VT 62, waarvan zes exempraten werden gebouwd voor de "Est" en vier VT 63 voor de "État". De zescylinderdieselmotoren waren ontwikkeld door een ingenieur van de firma, M. Barbaroux. Autorails hadden in de regel geen herkenbare radiateurgrille, zoals een auto, de Lorraines hadden die wel, uiteraard voorzien van het Lotharinger kruis,
Type 55
Bugatti Type 55, met dubbele bovenliggende nokkenas, was de opvolger van het Type 43. Dezelfde geblazen motor zat in de types 45 en 54, terwijl het chassis vrijwel identiek was aan het Type 43. De auto haalde de respectabele topsnelheid van 180 km/u., maar was prijzig, zodat er uiteindelijk vanaf 1932 maar 38 zijn gemaakt.De fabriekscarrosserie was van de hand van Jean Bugatti, maar ook Parijse carrosseriebouwers hielden zich bezig met het Type 55, zoals Vanvooren. Bovenstaand Type 55 heeft een Vanvoorencarrosserie.
22.11.25
21.11.25
Mexico 2
Goed, u moet er even voor gaan zitten, want het programma duurt meer dan een uur, maar dan ziet u ook het een en ander: van de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum tot A Fords, van veel paarden tot lassowerpers en nog heel veel meer, waarbij de vele Mexicaanse revoluties in tableaux vivants op vrachtwagens voorbij trekken, kortom het is interessant.
Volksmuziek
Soms is het veel mooier Mexicaanse folklore te zien zonder grote hoeden en prachtige pakken, maar muziek te horen in een eenvoudige setting zoals hier. Muziek zoals die bedoelt is.
Biografie
Net twee biografieën gelezen, één over Philip Bloemendal (foto), geschreven door zijn zoon in samenwerking met Rob de Lange en ontstaan uit lange wandelingen van zoon Robert met zijn vader vergezeld door een bandrecorder. Philip was de stem van Polygoon, het bioscoopjournaal. Indrukwekkend verslag van het leven van de man, die ik soms ontmoette bij het toenmalig kantoor van de de NMB-bank in Hilversum, waar we dan soms lachend verhalen uitwisselden over mensen die verkeerd gebeld hadden, mensen die Bloemendal zochten, maar Bloemendaal aan de lijn kregen en omgekeerd. Over de andere biografie van de hand van Jeroen Wielaert "Final Blues, de kruispunten van Harry Cuby' Muskee" ben ik aanzienlijk minder tevreden. Het ego van de schrijver staat een goede biografie in de weg, teveel weetjes, die soms nog fout zijn ook strooit hij rond, Lionel Hampton trad niet in het Concertgebouw op, maar in de Apollohal en de Berlijnse muur dateert niet van 1963, maar van 1961, die weetjes brengen mij niet dichter bij Muskee en dat is tocht het doel van een biografie.
Jowett 2
Toen de Standard 8 werd vervangen door de door Giovanni Michelotti ontworpen Triumph Herald waren er meteen diverse versies van de Herald leverbaar en kort daarop verscheen zelfs de sportief ogende Spitfire op hetzelfde chassis. Jaren daarvoor zat het toch anders met de Jowett Javelin die een sportief equivalent kreeg met de Jupiter, een door Eberan von Eberhorst ontworpen tweezitter, een auto die 145km/u als top had. Helaas sloot de fabriek in 1954 zijn deuren, na productie van 30000 Javelins en 1300 Jupiters.
20.11.25
Litouwen
In de jaren negentig kreeg ik een uitnodiging voor een bruisend volksmuziekfestival in Litouwen. Ik trok erheen met een draagbare digitale recorder. Mijn gastheer was de bandeonist Antanas Fokas, die bovendien programma's maakte voor de omroep in Litouwen. Hij vroeg me of hij wat van het door mij opgenomen materiaal mocht gebruiken. Natuurlijk mocht dat. Dus we schreven de digitaal opgenomen volksmuziek over naar analoog. Daarna kwam hij op het idee zijn programma door mij te laten presenteren, maar mijn Litouws gaat niet verder dan "goedendag". Dus ik schreef mijn tekst in het Nederlands, waar ik eerlijk gezegd een hekel aan heb, ik werk liever à l'improviste, vertaalde die in het Engels en hij zette die over in het Litouws. Vervolgens werden we in dezelfde ruimte achter twee microfoons gezet en moesten tegelijkertijd onze tekst opzeggen. Dat vond ik vervelend, ik had het liever achter elkaar gedaan. Maar goed, een en ander kwam op de band. Eerst een klein stukje Nederlands, dat werd weggefaded en daarna de hele aankondiging in het Litouws Daarna liet Antanas mij alleen om het programma af te monteren met twee Litouwse vrouwelijke technici, die natuurlijk Litouws spraken en ook Russisch. Ik kreeg al gauw in de gaten dat ze de muziek lieten beginnen voordat het gesproken woord afgelopen was. Ze faden de muziek in. Dat wilde ik niet. Maar hoe maakte ik dat de dames technici duidelijk. Ik liet de opnames stoppen en ging op zoek naar Antanas die zich ergens in het gebouw moest bevinden. Hij maakte me vervolgens duidelijk dat de dames technici in de veronderstelling verkeerden dat het infaden van muziek over gesproken woord hoorde bij de westerse manier van monteren. Ik heb gecorrigeerd.
19.11.25
McClinton 2
Delbert McClinton sprak ik ooit op een groot parkeerterrein in Houston, daarna nodigde hij me uit voor een optreden dezelfde avond in een café. Het bleek niet heel succesvol, als er vijftien man waren, waren het er veel. Dat was jammer. Ook de gene die hem in het YouTubefilmpje aankondigt, ken ik: Ray Benson van Asleep at the Wheel, ooit geïnterviewd in Amsterdam en later gesproken In New Orleans.
Stroomlijn
In het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw zien we onder de automobielconstructeurs een grotere interesse in stroomlijn, waarschijnlijk heeft dat te maken met de invloed die vliegtuigbouwers krijgen, omdat zij in de Eerste Wereldoorlog een enorme sprong hebben gemaakt wat de bouw van vliegtuigen betreft. Vooral kijken autoconstructeurs naar racewagens maar een enkeling van hen waagt zich ook aan gestroomlijnde wagens bij de bouw van personenauto's. Het duurt tot ver in de jaren dertig voordat de kopers echt geïnteresseerd raken. Bugatti bouwt stroomlijnracewagens voor de Grand Prix van Tours in1923.
En zelfs Chenard&Walcker doet aan de 24 Uur van Le Mans mee met duidelijk afwijkende wagens.
sporen verdiende met de constructie van vliegtuigen, bouwt een revolutionaire personenauto.
