GVB

 

Amsterdammers weten waar GVB voor staat: Gemeentelijk Vervoer Bedrijf, maar of ze  dat elders in het land ook weten? Deze GVB-bus die op 12 april 1957 in dienst kwam,  gebouwd was door Verheul op een chassis en met een motor door Kromhout en 75000 gulden kostte, reed tot 1976 in  lijndienst. Gister was hij opnieuw te bewonderen.

Nationalistisch 5

 

Deze kaart werd op 4 februari 1916 vanaf het Parijse station St. Lazare verstuurd naar Amsterdam. Klaarblijkelijk was het één van een serie van patriotistische prentbriefkaarten. De Franse hond meldt  de agressieve Duitse hond dat hij blijft waar hij is.

Wereldsnelheidsrecord 7

 

Alexandre Darracq had vijf jaar lang een fietsfabriek, deed daarna kort iets met electrische voitures voordat hij zich aan de benzineauto wijdde. Hij kocht de rechten van Leon Bollée, een kleine auto, die (en dat bijzonder) stuurversnelling had. In 1900 verscheen de eerste echte Darracq met een 785cc motor en cardanaandrijving. Er werd geraced en Darracq sloot een licentieovereenkomst af met Opel. In 1904 was Darracq vastbesloten de befaamde Gordon-Bennett Cup te winnen en niet alleen zijn eigen team zou  mee gaan doen, ook Opel-Daracq en drie andere auto's met onderdelen van Darracq verschenen aan de start. Maar alleen een Opel-Darracq vertrok daadwerkelijk en hield het na  nog geen ronde gereden te hebben voor gezien. Toch zou 1904 glorieus eindigen, Paul Barras verbeterde met een van de Gordon-Bennettwagens op 13 november het wereldrecord en reed 168 kn/u. Ruim een jaar later, op 30 december 1905 wist Victor Hémery in Arles het met een speciale Darracq op 176 km/u te brengen.

HOND

  

Charlie Parr: "Good Dog Blue".

Nationalistisch 4

Tot nu heb ik Duitse propagandaprentbriekaarten uit de Eerste Wereldoorlog laten zien. Maar ook de Fransen lieten zich destijds niet onbetuigd. Om te beginnen een heel braaf kaartje, waarop de Française haar Amerikaanse vriendje, dat op 6 april 1917 Duitsland de oorlog heeft verklaard, duidelijk maakt waar de Moffen zitten.

Mercedes en Ford

 

Van 1902 tot en  met 1909 was de Mercedes Simplex leverbaar. Ontworpen  door Wilhelm Maybach. Er waren uiteindelijk zes verschillende versies . De Ford 999 was genoemd naar een locomotief, de motor had een cylinderinhoud van 18,9 liter en in plaats van een normaal rond autostuur had de wagen een stuur dat meer op een fietsstuur leek met omhoog gebogen handvatten. Henry Ford is  genoegzaam bekend, maar  wie is Pierre de Caters? Pierre Henri Marie Amédée Baron de Caters de Bosschaer was een Belgische autocoureur, die behalve naam maakte met snelle auto's ook  het luchtruim koos en de eerste Belgische vliegschool bezat.

Loudon

 

Mijn favoriete singer-songwriter Loudon Wainwright III

Hondenkar

 

Een hondenkar op een Belgische prentbriefkaart. Honden liepen in mijn jeugd onder de kar, ik probeer me te herinneren of ik ze er ooit voor heb gezien. De groenteman en  de melkboer die beiden aan huis kwamen hadden alle twee een hond onder de kar. De man op de foto is Valentin l'Ardennois des blancs Moussi in Stavelot.

Wereldsnelheidsrecord 6

 

Voordat Louis Rigolly in de Gobron-Brillié op 21 juli 1904 het nieuwe record  vestigde met 166,66 km/u. werden er twee nieuwe pogingen gedaan,  één op 12 januari van dat jaar door Henry Ford in New Baltimore (USA) met de Ford 999 Racer en één door Pierre de Caters in Oostende met een Mercedes Simplex 90. Ford haalde 147 km/u. De Caters 156 km/u.

Nationalistisch 3

 

Het bleef tijdens de Eerste Wereldoorlog niet bij eigen krijgsgehuil, maar de tegenstander diende eveneens belachelijk te worden gemaakt, dus werden de Engelsen pijprokend rekruten monsterend afgebeeld, die zich vervolgens snel  lafhartig  uit  te voeten maakten en  de Franse "piloten" werden door Duitse Michel het luchtruim ingeslingerd.

Prentbriefkaart

 

Wanneer ik een prentbriefkaart verstuurde was dat meestal eentje met een foto uit de stad of het dorp waar ik bivakkeerde. In 1902 was dat duidelijk anders. Men stuurde ook curiosa, zoals een foto  van de 76-jarige Louis Coulon met zijn drie meter lange baard. Of een foto van een vanaf de geboorte blinde man, die klaarblijkelijk het lied   "Wanneer ik Madeleine voor de eerste keer zie" zong. Merkwaardig.

Gobron-Brillié

 Gobron-Brillié 1898/99

Gobron-Brillié dateert van 1898, en zou na 1903 alleen Gobron moeten heten, toen Eugene Brillié de firma verliet om bij de Ateliers Schneider in Le  Havre te gaan werken., maar pas in 1919 verdween Brillié officfieel uit de naam en ging het  bedrijf Automobiles Gobron heten en het bleef tot 1930 bestaan. In 1900 werd de auto als Teras verkocht in het Verenigd Koninkrijk en de Belgische firma Nagant maakte de Gobron-Brillié in licentie en ook de in Nancy gebouwde Nancéienne was een Gobron-Brillié.

Nationalistisch 2

 

Ook  deze kaart werd tijdens de Eerste Wereldoorlog  per "Feldpost" verstuurd. Dit keer in 1916 aan de Hochgeborene Frau Von Dillen in het k.ü.k Militärbeobachtungspital Barack E.

Singer-Songwriters

 

 Vanuit Austin, Texas een groot aantal singer-songwriters onder wie John Prine.

DEUREN

In 1948 werd Rovers "Land-Rover" geïntroduceerd op de Amsterdamse RAI en vanaf juli  dat jaar was de vierwielaangedreven auto, met een 1595cc-motor, die eveneens in de "Sixty" zat, leverbaar. De koplampen zaten in tegenstelling tot latere modellen  in de grille en niet in de spatschermen. Bovenstaand modelletje komt van de Franse fabrikant Norev, het is van plastic, heeft vensters en opengaande deuren. Of dat laatste een gelukkige vondst is bij miniatuurauto's discutabel, want speelgoed is goed om mee te spelen en veel van de autootjes raakten in de kortste keren hun deuren kwijt. De Dinky Toys Rolls-Royce "Silver Wraith" had geen deuren, de Japanse "Silver Wraith" van K.K. Sakura had ze wel, ze waren uiterst moeizaam te openen en dashbord en stuur zaten op de plaats waar normalerwijze knieën van  chauffeur en passagier horen. (zie foto's onder)

 

Nationalistisch

 

Ooit, maar dat is  meer dan honderd  jaar  geleden, kon je nationalistische gedachten per prentbriefkaart uitdragen. In 1914 kreeg deze kaart een zwart-wit-rood randje (destijds de kleuren van de Duitse vlag) en werd de Duitse Michel wakker geschut uit zijn lethargische slaap. Dat ging trouwens wel met een zogenaamde "Feldpostkarte".

Wereldsnelheidsrecord 5

 

De laatste recordpoging in 1902 kwam van Henri Fournier op 5 november 1902 in een Mors Z met de inmiddels bekende V4-motor. Ruim een halfjaar later deed Arthur Duray in Oostende een nieuwe - en geslaagde - poging in een Gobron-Brillié (foto). Snelheid: 132 kiometer per uur. Gobron-Brilliés hadden twee zuigers per cylinder en reden volgens een catalogus van de firma, die ook succesvol was in de Europese van stad-tot-stadwedstrijden, net zo gemakkelijk op benzine als op gin, cognac en whisky. Duray was een in New-York geboren Belgische coureur en piloot, die op november 1903 zijn eigen record, maar dit keer in Dourdan (Frankrijk), verbeterde en met de door Parijs-Madrid bekende Gobron-Brillié 135 km/u reed. Maar daarmee is het verhaal niet  afgelopen. want in maart 1904  wist Louis Rigoly het record met de Gobron-Brillié in Nice fors te verbeteren. Hij haalde 151 km/u.

P.O.

De Compagnie de chemin de fer Paris à Orleans, opgericht in 1838 en in 1843 effectief in bedrijf tussen beide steden, gebruikte eerst Buddicoms, maar na overname van de Grand Central kwam ook bovenstaand locomotief in gebruik, die overigens ook bij de P.L.M. dienst deed, maar dan in een wat minder besmettelijke kleur. Want bovenstaande 030, bijgenaamd "Bourbonnais", heeft een voor een stoomlocomotief wel heel onverwachte tint. Latere locomotieven  van de P.O. waren grijs.

Deutschland

 

De melodie is van een Oostenrijker (Joseph Haydn), die het nota bene  had opgedragen aan zijn keizer Franz II, maar de tekst is wel degelijk van een Duitser August Heinrich Hoffmann von Fallersleben. Sinds 1922 is het het volkslied van Duitsland, dertig jaar later werd besloten dat alleen het derde couplet zou worden gezongen, omdat het eerste couplet door de nazi's was misbruikt. Aan zijn achternaam te zien moet Paata Demurishvili van Georgische komaf zijn, dit is zijn versie van het Deutschlandlied.

AUSRADIERT

Deze week verscheen  "Tegencultuur,  Nederlandse Undergroundpublicaties  1964-1976" van Jan Pen en Peter Sijnke. Een fraai boek, schitterend geïllustreerd maar toch mis  ik iets. Ik mis, ik mis mijzelf. Jarenlang met de eerst geschreven en daarna getekende column AU, maar ook met interviews aanwezig in Hitweek, maar met geen woord genoemd  in "Tegencultuur". Vreemd. Jan Donkers en Wim Noordhoek worden gemeld als schakel tussen VPRO en Hitweek, ik was dat tussen VARA en Hitweek. Over mij geen letter. Pen en Sijnke moeten een bloedhekel aan  me hebben. Trouwens grammofoonplaten waren niet, zoals het tweetal schrijft, een noviteit in de jaren zestig.

MORS

Émile Mors begon zijn bedrijf Société d'Eletricité et d'Automobiles Mors in 1895 in Parijs en in 1898 leverde hij 200 auto's af. Het bedrijf was al vanaf 1851 actief in de electricteitsbranche en maakte o.a. seinen voor de Franse spoorwegmaatschappij  P.L.M. De Morsraceauto's werden ontworpen door Richard Brasier en hadden veel succes: Parijs-St.Malo, Parijs-Bordeaux, Parijs-Toulouse-Parijs, Bordeaux-Périgueux-Bordeaux, Parijs-Berlijn en Parijs-Bordeaux werden allemaal gewonnen. In 1908 ging de firma bijna failliet maar  dankzij Andre Citroën die het bedrijf ging leiden kwam het  er weer bovenop. Media jaren twintig kocht Citroën Mors.

 

ELPEES 2

 

Op YouTubefilmpje van gister werd de muziek van George Wettling (1907-1968) geafficheerd als komende van George Wettling and his Dixielanders en dat is onzin, de originele elpee uit jaren vijftig draagt als titel George Wettling's Jazzband en werd gemaakt toen Duane Decker voorstelde  een foto en een schilderij van Wettling in het Amerikaanse blad Collier's te zetten. Dat had de nodige voeten in de aarde, maar uiteindelijk werd er zelfs een langspeelplaat gemaakt en om de opname extra luister bij te zetten componeerden Wettling en pianist Joe Sullivan dit "Collier's Clambake". De musici zijn: Wild Bill Davison, cornet, Jimmy Archey, trombone, Edmond Hall, klarinet, Joe Sullivan, piano, Eddie Condon, gitaar, Bob Casey, bas en uiteraard George Wettling, drums.

ELPEES

 

De eerste langspeelplaat kocht ik niet zelf, maar kreeg ik op mijn zeventiende verjaardag van mijn ouders, in een fel oranje hoes gestoken was het De Falla's "El sombrero de tres picos" in de uitvoering van l'Orchestre de la Suisse Romande onder leiding van Ernest Ansermet. De plaat is verdwenen en er staat naast ander werk van De Falla nu een uitvoering op CD ergens in een kast in mijn zogenaamde platenkamertje. Dit is de "Danza ritual del fuego" uit "De driekante steek", gecomponeerd naar een verhaal van Pedro Antonio de Alarcón, waarin een plattelandsrechter het hof maakt an een molenaarsvrouw. In datzelfde jaar kocht ik,  de zomervacantie werd benut om geld te verdienen, mijn eerste twee langspeelplaten: één van de legendarische New Orleans-trompettist Bunk Johnson (1879-1949) met de band van Lu Watters. Johnson was jarenlang zoek geweest en kreeg voor hij in de jaren veertig opnieuw gings spelen eerst een kunstgebit, hij was één van de musici die de revival van de oudestijljazzmuziek op gang bracht. De andere langspeelplaat was van een groep rond drummer en schilder George Wettling (1907-1968) (foto) met aanzienlijk ruigere muziek dan die op de plaat van Johnson. Het lijkt een typische formatie die is samengebracht door banjo- en gitaarspeler Eddie Condon.

Wereldsnelheidsrecord 4

Op 5 augustus 1902 werd Serpollets record gebroken door William Kissam Vanderbilt II in een Mors Z, de eerste auto met een verbrandingsmotor (na elecetra en stoom) tot, die eerder succes boekte in de wedstrijd Parijs-Wenen. Vanderbilt was een 51  jaar oude, steenrijke Amerikaan, die de viercylinder 60PK sterke Mors Z met een cylinderinhoud van 9236 cc in Ablis (bij Chartres) tot iets meer dan 122 km/u wist te brengen. In hetzelfde jaar - op 5 november - wist Henry Fournier, eveneens met een Mors Z het record met 1 kilometer te verhogen. Later was Fournier  repectievelijk Hotchkiss- en Italadealer. Op 17 nober 1902 werd het record opnieuw gebroken opnieuw met een Mors Z, dit keer door de Belgische coureur Maurice Augières die een snelheid behaalde van 124 kilometer per uur.

POST.NL

 

Opnieuw vrolijke berichten van wat in onze moerasdelta doorgaat voor een postbedrijf. Op 27 juni van dit jaar stuur ik een declaratie naar mijn ziektekostenverzekering. Juist geadresseerd, compleet met postcode. Afgelopen zondag (de post stuurt wel vaker brieven aan mijn adres op zondag) komt de envelop retour in mijn brievenbus met twee stickertjes: verkeerd geadresseerd. Mijn declaratie was 3,5  maand zoek dankzij POST.NL. Heeft het zin om een  klacht in te dienen?  Nee, want ik kreeg eerder geen antwoord op een klacht, toen een boek dat zogenaamd op zaterdag was afgeleverd pas op dinsdag arriveerde.

Marsmuziek

 

Negentienvijfenveertig, maar in werkelijkheid is de muziek veel ouder: marsmuziek uit New Orleans, gespeeld door de brassband van Bunk Johnson, legendarische, destijds herontdekte trompettist. We horen hem samen met Louis "Kid Shots" Madison, eveneens op trompet; Jim Robinson, trombone; George Lewis, clarinet; Isidore Barbarin, althoorn; Adolphe Alexander, baritonhoorn; Joe Clark, sousaphone; Warren "Baby" Dodds; snaredrum en Lawrence Marrero, bassdrum in "Maryland, My Maryland", waarvan het tweede deel in onze kontreien beter bekend is als "O, Denneboom" en bij het CIOS als "Vrouw Hogeveen". De opname dateert van 18 mei 1945.

Zoals in een marching band gebruikelijk twee drummers: Lawrence Marrero op bass- en "Baby" Dodds op snaredrum.

LUCHTBANDEN

 

Sinds 1951 rijden er in Parijs metro's op luchtbanden, maar proeven om ook normale treinen op rubberbanden te laten rijden werden ruim twintig jaar eerder genomen, in 1930 zette de bekende bandenfirma firma Michelin een chassis compleet met motor en carrosserie van een Renault 40CV op de rails, het chassis werd verlengd en er werd een derde as aan toegevoegd. Uiteindelijk ontstonden er zes prototypes van de 'Michelines'. Op bovenstaande foto zien we prototype nummer 5, op basis van een verlengde Hispano-Suiza. 

Hispano-Suiza

Het passagierscompartiment bood plaats aan tien personen en leek op een verlengde limousine. Dat compartiment was ontleend aan een vliegtuig, een Wibault 280T. 

Wibault 280T

Natuurlijk waren er problemen, in de eerste plaats was het aantal mee te nemen passagiers te gering om een commercieel succes te worden, maar voordat er een methode was gevonden om de rails ook als stroomgeleider te gebruiken voor de beïnvloeding van de seinen moest de 'Micheline' op korte afstand gevolgd worden door een stoomlocomotief op stalen wielen. Alhoewel de 'Michelines' nooit het grote succes werden waarop Michelin gehoopt had: er werden namelijk ook in het buitenland proefritten gemaakt o.a in Denemarken, Zweden, Noorwegen, Groot-Brittannië, België, Nederland, Polen, Oostenrijk, Italië, Tsjechoslowakije en Hongarije om een groter afzetgebied te vinden, reden de types 9 en 11 later wel degelijk op de verschillende réseaux van de Franse spoorwegen. Zelfs in de Verenigde Staten hebben 'Michelines'  met een carrosserie van Budd gereden. Latere, grotere types bleven in Frankrijk tot na de oorlog bij de SNCF in dienst. Er werden ook 'Michelines' naar de toenmalige Franse kolonies geëxporteerd, o.a. naar Madagascar, Tunesië, Algerije en Niger.

Serpollet

 

 Gardner-Serpollet 1900

De broers Serpollet - Léon en Paul - waren er vroeg bij met hun Société des Moteurs Serpollet Frères in 1886. Niet alleen in wedstrijden, zo deden  vier van hun wagens mee aan de eerste van stad tot stad wedstrijd in 1894 (Parijs -Rouaan), maar ook zorgden zij voor een belangrijke innovatie: de "flash boiler", een snellere manier om stoom te maken in  een automobiel. In 1898 ontmoetten zij Frank Gardner. een rijke Amerikaan, met wie Léon en Paul de firma Gardner-Serpollet startten en in 1900 met de automobielproductie begonnen. Op 13 april 1902 reed Léon 120 kilometer  per uur op de Promenade des Anglais in Nice en behaalde een nieuw wereldrecord. In de video een Gardner-Serpollet uit  1905, twee jaar later verdween de firma.

PCC

Cleveland (Ohio) was laat met het in  dienst stellen van PCC-cars, pas in 1946 kocht Cleveland Transport System 75 PCC's, vijftig bij de Pullman Standard Company (de nummers 4200 t/m 4249) en vijfentwintig bij de St. Louis Car Company (de nummers 4250 tot 4274). Lang hebben ze niet dienst gedaan, want in 1952 en 1953 werd netwerk van CTS opgedoekt en werden de PCC-cars verkocht aan de Toronto Transit Commission.

Wereldsnelheidsrecord 3

 

Van  18 december 1898 tot en met  19 april 1899 hadden de heren De Chasseloup-Laubat en Jenatzy met electrische auto's gestreden wie de snelste  was, steeds in Achères. Op 13 april 1902 wordt een nieuwe poging ondernomen om het record te breken. Dit  keer door een door stoom aangedreven auto met Léon  Serpollet aan  het stuur. De auto is de Gardner-Serpollet " Oeuf de Pâques", die in Nice iets meer da 120 kilometer per uur haalt.

 

Muziekliefhebber

 

SCHOTSE TERRIER

ELECTRISCH

 

De eerste auto die sneller was dan 100 kilometer per uur was dus een electrische auto, maar hoe lang hij dat volhield? Een  kilometer. Toch waren er heel wat autofabrieken die gokten op elektra. Niet alleen in Frankrijk, maar met name in de Verenigde Staten, want electrische auto's hadden heel wat voordelen: geen vieze handen, geen versnellingen, geen aanslingeren. Nadeel was het regelmatige opladen, maar dat was als je in de stad bleef niet zo belangrijk. Dus zagen we met name artsen en dames die een voorkeur hadden voor een electrisch voituur.  Een fabriek die het heel lang heeft volgehouden was de Anderson Electric Car Co., later de Detroit Electric Car Co. genoemd. Van 1907 tot 1942.  Het is  dus niet zo dat Elon Musks Tesla de eerste en masse electrisch aangedreven automobiel is, want voor de Eerste Wereldoorlog werden er meer dan 1000 Detroit Electrics per jaar geproduceerd. In de jaren twintig worden dat er minder en alhoewel het inmiddels qua uiterlijk verouderde type nog steeds leverbaar was, kon in de jaren dertig ook een carrosserie van Willys-Overland geleverd worden.

CIVIEL

 

 

Toen de KLM in 1920 zijn eerste reguliere lijndienst startte huurde men de vliegtuigen bij de Britse firma Aircraft Transport Travel Ltd., die naam is ook duidelijk, net als de Britse registratie zichtbaar op bovenstaande foto. Later, ik heb geen idee, hoe veel later, heeft iemand de foto geretoucheerd de naam van het Britse bedrijf is verdwenen en het toestel heeft een Nederlandse registratie. 

 

Het vliegtuig, een De Havilland DH 9, was niet als passagierstoestel gebouwd, er konden verkenningen mee worden verricht en bommen mee worden afgeworpen. 

Ook na de Tweede Wereldoorlog werden bommenwerpers aangepast aan passagiersvervoer, de AVRO Lancaster was in 1943 door Victory Aircraft in Canada al geciviliseerd en het bleek zo'n succes dat er nog een achttal werd omgebouwd. 

 

Na 1945 bouwde AVRO zelf nog dertig aangepaste Lancasters, die Lancastrians gingen heten, voor de British Overseas Airways Corporation. Ook vlogen Lancastrians in Argentinië, Australië, Canada en Italië. Er konden slecht negen passgiers mee worden vervoerd.

Op een heel andere, onofficiële manier werden in Zweden Boeing B-17's aangepast. Svenska Aeroplan A.B. (SAAB) verbouwde vijf Flying Fortress bommenwerpers, die in Zweden een noodlanding hadden gemaakt, op verzoek van A.B. Aerotransport (ABA, de Zweedse luchtvaartmaatschappij). Ze waren geschikt voor het vervoer van veertien passagiers.

FORD

 

Oorspronkelijk maakten zowel de Duitse als de Britse Fordfabrieken exact hetzelfde product als het Amerikaanse moederbedrijf. De Duitse Fordfabriek in Keulen begon in 1930 met het bouwen van de A-Ford, maar tegelijkertijd werd gestart met de constructie van het model AF, dezelfde auto als de A, maar in plaats van met een viercylindermotor met een inhoud van 3285cc, een viercylindermotor met een inhoud van 2023cc. Vanaf 1925 waren er T-Fords en twee jaar later A-Fords geassembleerd in Berlijn. Ford was in Manchester  al in 1911 begonnen met de bouw van T-Fords voor de Britse markt, met het stuur rechts in plaats van links, later volgden ook hier net als in Duitsland de types A en AF. Pas in 1932, met de bouw van de fabriek in Dagenham, kwam er een echte eigen constructie de Y, die in Duitsland Köln gingen heten en daar tot 1935 in productie bleef en opgevolgd werd door de Eifel. De Britten bouwden inmiddels de Eight en de Ten en we zien duidelijk dat de auto's in de Duitsland en Engeland gaan verschillen, want de Y bleef tot 1937 in productie, maar heette van vanaf 1935 Popular en kostte de ronde som van 100 pond. (Het gat in de deur van het modelletje is een sleutelgat, het door Triang van blik vervaardigde autootje kan met een sleuteltje worden opgewonden.)

Er was ook een bestelwagenversie van de Y.

 

De naam Popular keerde in 1953 terug voor de Ford 103E, in feite een vooroorlogse Anglia met nog altijd de zijklepmotor uit 1935 met een inhoud van 1172cc. 

Deze Ford E-93-W bestelwagen dateert uit 1950, vandaag zou zo'n auto net als de Citroën Berlingo waarschijnlijk ook een personenwagenversie krijgen.

 

In Keulen rolde al sinds 1939 de Taunus van de band, gemodelleerd naar het grotere Amerikaanse voorbeeld, ook met de al genoemde 1172 zijklepmotor. De auto bleef mondjesmaat tot 1941 in productie, na de oorlog werd de bouw in november 1948 hervat en tot januari 1952 werden 62828 exemplaren geconstrueerd. Natuurlijk waren er wijzigingen, zo werd de grille veranderd en ook werden er o.a door Deutsch, Migö, Plasswilm en Wilhelm bijzondere versies van gebouwd.