13.10.10

Swatte Jat

Behalve de gister geplaatste foto's van de stoompont stuurde Martin me het "Twaalfde Jaarboek Anarchisme" met een drietal afleveringen van AS uit 2005/'06, waarin hij onder de titel "Bransdma mut fut!" verhaal doet van de Friese anarchistische actegroep "Swatte Jat", die eind jaren zeventig voor het broodnodige lawijt zorgde in Leeuwarden e.o. Vooral volgend deel sprak me zeer aan:
"Al enige jaren was in het enige kilometers ten zuiden van Leeuwarden gelegen dorp Wijtgaard een discussie gaan de over de gevaarlijke provinciale weg die dwars door het dorp liep en die reeds enkelen het leven had gekost. Om het dorp te ontlasten, zou er een rondweg moeten komen, zo vonden de bewoners van Wijtgaard, maar gemeente en provincie wilden daar niet aan. Om de regenteske mentaliteit van de gemeentelijke en provinciale bestuurders aan de kaak te stellen, kroop Swatte Jat in de huid van de tegenstander. Vermomd als "Burgercomité Brandsma moet blijven", plakte de groep in Wijtgaard affiches, met de tekst Wytgaerd mut fut (Wijtgaard moet weg).
In een begeleidende brief schreef het "burgercomité": "Vindt u de belangen van Wijtgaard opwegen tegen de belangen van een hele provincie? (...) Een weg die de Hoofdstad van onze Provincie weer beter bereikbaar maakt, zodat die Hoofdstad haar plaats en taak kan vervullen als dynamisch en levend centrum van onze Provincie. Wij, van het Burgercomité Brandsma moet blijven, geloven dat U niet helemaal beseft, wat er aan de hand is in deze snel veranderende maatschappij. U begrijpt dat beter het dorpje Wijtgaard kan verdwijnen, dan dat een belangrijke toevoerlijn voor de Hoofdstad wordt omgelegd. (...) Het leven is echt niet zo simpel als U als plattelander gewend bent."
Bewoners van het dorp reageerden furieus. Wie zijn deze rechtste idioten en waar bemoeien ze zich mee, vroeg een bewoner van Wijtgaard zich af in een brief aan de plaatselijke pers.
Een week later volgde een tegenactie. Een affiche met een foto van een platgereden kat, daarboven in vette letters: "Is dit jou kat?" )Is dit jouw kat?), werd huis aan huis bezorgd, ondertekend met: Swatte Jat. Op de achterzijde de confronterende tekst: "Hjoed jou kat, moarn jou bern?" (Vandaag uw kat, morgen uw kinderen?). In de begeleidende brief verklaarde Swatte Jat zich solidair met de strijd van de bewoners van Wijtgaard voor een rondweg, en distantieerde zij zich van het door het burgercomité "Brandsma moet blijven" verspreidde affiche. Bewoners moeten zich vooral zelf voor hun belangen inzetten, was de boodschap van Swatte Jat. "Burgercomité's en Swatte Jatten hawwe der neat mei to krijen" (Burgercomité's en Swatte Jatten hebben daar niets mee te maken). De affiche van Swatte Jat raakte klaarblijkelijk een gevoelige snaar: de volgende dag hing hing het voor tientallen ramen in het dorp."