Wie er oog voor heeft leest in de Elzas de geschiedenis van de straat of in
ieder geval van de gevels. Er staat 'EPICERIE' op een winkel in Ferrette, maar daaronder, bedekt
met een dunne verflaag, is nog heel goed 'Kolonialwaren' te zien.
In 1871 werd de Elzas Duits, in 1918 weer Frans, bij het uitbreken van
Wereldoorlog Twee opnieuw Duits en toen die krijg was afgelopen toch
weer Frans.
Het is een van de laatste dagen van mijn vakantie, zo'n 35 jaar
geleden, ik bekijk op een stukje land vlakbij een garage een Latil, een
vierwiel gestuurd en aangedreven voertuig. De garagehouder informeert of
ik het interessant vind. dat vind ik en hij nodigt me uit naar binnen
want daar heeft hij nog meer oude voitures. Ons gesprek gaat
uiteindelijk niet meer over auto's en op zeker ogenblik zeg ik dat dit
de eerste normale conversatie is die ik in veertien dagen heb met een
Alsacien. Hij kijk me aan en zegt: "Dat verbaast u?" " Ja", zeg ik. Hij begint
aan een uitleg: het heeft alles te maken met de geschiedenis van de
streek. Ik ben in 1939 in dienst gegaan als Frans soldaat, maar toen de
Elzas werd ingelijfd bij het Derde Rijk werd ik opgeroepen als Duits
soldaat en heb ik uiteindelijk dienst gedaan bij de bezettingsmacht van
Noorwegen. Ik weet inmiddels dat u Nederlander bent, stel dat ik daar
als bezetter was geweest, dan had u toch nooit met me willen praten.
Onze geschiedenis maakt ons huiverig om gesprekken met vreemdelingen aan
te gaan. Ik begrijp het en zeg dat veel mensen twee zaken niet goed in
beeld hebben: Frankrijk viel in de Tweede Wereldoorlog uiteen in drie
stukken, Vichy, het Noorden van Frankrijk en Elzas-Lotharingen. De
historie van dat laatste stuk is zelfs in sommige geschiedenisboekjes
niet terug te vinden. "Ik heb ook gelezen dat het verzet hier het hevigst
was, omdat het een herhaling was van wat er na 1871 is gebeurd, dat de
Duitsers het gebruik van Frans verboden", zeg ik. "Dat klopt", vult hij
aan. "Maar onze eigen taal is, zeg maar, een Duits dialect en dat maakt
ons dan verdacht in Franse ogen".
De strijd om de taal van de Elzas in stand te houden duurt nog alijd voort, zanger/liedjesschrijver René Egles doet tegen de klippen op zijn best en Roger Siffer heeft het oude kinderliedje "D'r Hans im Schnokeloch" in een nieuw kasje gestoken. Of het zal helpen?
