Laat ik beginnen met slechts één
zin te citeren: "De Prenzlauer Allee dankt haar verleidelijke naam aan
de paar teringachtige bomen die aan het armoedige plaveisel van de
voorstad zijn ontsproten, en niet van nature maar op grond van een
besluit van het stadsbestuur bomen zijn." Wat een prachtzin. Hij komt
uit de pen van Joseph Roth (1894 - 1939) in een artikel voor de Neue
Berliner Zeitung - 12 Uhr-Blatt van 23 september 1920. Ik las de zin in
"Joseph Roth in Berlijn - Een leesboek voor wandelaars"*, onder redactie
van Michael Bienert dat ik ooit bij De Slegte vond. Ik tastte ik in het duister, hoe kon het in
hemelnaam dat zo'n boek in de ramsj belandde? Roth hield niet van
Berlijn, zo lees ik, maar hoe fascinerend beschrijft hij de stad en zijn
bewoners. Zijn stamcafé was "Mampes Gute Stube" aan de
Kurfürstendamm, maar sinds 1986 zit er een zelfbedieningsrestaurant,
want van de glorie van de Kudamm is sinds de "Wiedervereinigung" weinig
meer over, zelfs café "Kranzler" is nagenoeg verdwenen. "Mampes Gute
Stube" (genoemd naar Mampes "Halb und Halb", een maagbitter) heb ik
gelukkig nog gekend, het was een soort etablissement dat in Nederland
bijna niet te vinden is,want ik ken geen café waar een schrijver een
volledige roman kan schrijven, dat kon klaarblijkelijk in 1932 want
Joseph Roth schreef in "Mampes Gute Stube" zijn roman "Radetzkymarsch".
Ik ben een paar jaar geleden nog een keer met de trein in Berlijn teruggeweest,
ik vond er de weg nog steeds, maar er was te veel veranderd en had het
bijster slecht naar mijn zin, maar dat kan ook aan mijn buitengewoon neurotisch
reisgezelschap gelegen hebben. Wie de echte sfeer van de jaren twintig
in Berlijn wil proeven moet "Joseph Roth in Berlijn" aanschaffen, Roth
toont de andere kant van de stad die Isherwood in "Goodbye to Berlin"
(verfilmd in "Cabaret") beschrijft.
*Uitgeverij Atlas, ISBN 978 90 450 06277 d/2009/0108/559 NUR 302