11.3.10

Meer mechanische muziek


Orchestrions kwamen er, ik schreef het al, in soorten en maten. De leukste waren die met automatons, bewegende poppen. En nu ik dat woord toch gebruik, alhoewel ik weet dat Nederlanders op weg naar het zonnige zuiden, vaak de stad Lyon overslaan, een bezoek aan het automatonmuseum daar is meer dan een omweg waard: plotseling blijken de arenrapende vrouwen op het schilderij Jean François Millet te bewegen. Kitsch? Ja, maar wel heel leuke kitsch. Bij ons bleef te beweging van een automaton vaak beperkt tot een hoofd draaiende en eventueel dirigerende pop op een draaiorgel, maar dit Orchestrion in Waldkirch vertoont toch iets meer.

Dit zogenaamde Turmorchestrion gebouwd door Imhof & Mukle in Vohrenbach in Baden in 1879 heeft een terechte naam, de pijpen torenen hoog boven het mechaniek uit. De muziek is uit Delibes' Coppeliaballet, waarin een pop tot leven komt (!).

Lang niet altijd speelde een piano of een orgel de voornaamste rol in een mechanisch instrument: hier is het een accordeon, die weliswaar niet open- en dichtgaat, maar de toetsen bewegen wel degelijk in "Perle de Cristal".