Wanneer zag ik voor het laatst een motor met zijspan? Als ik een beeld oproep zie ik zo’n apparaat inrijden op een aantal Amsterdamse demonstranten, de agent in het bakkie hevig zwaaiend met zijn wapenstok. Maar dat beeld is minstens dertig jaar oud. Toch was het eens een populair vervoermiddel. Ik kijk in ‘The Observer’s Army Vehicles Directory to 1940’ van Bart H. Vanderveen en vervolgens in ‘The Observer’s Fighting Vehicles Directory World War II’ van dezelfde schrijver. Het moet een geliefd legervervoermiddel zijn geweest, want er is vrijwel geen land, dat de motor met zijspan niet in dienst had, soms leken ze als twee druppels water op een civiele versie, soms waren ze gepantserd, zoals de Belgische FN M86 mil. uit 1937. Nederland kocht in 1938 meer dan 1750 BSA’s en liet er door Werkspoor zijspannen voor bouwen, waarop o.a. luchtdoelgeschut geplaatst kon worden. Voor zover ik heb kunnen nagaan hebben fietsen met zijspan nooit in welk leger dan ook dienst gedaan.
Toch zijn ze er wel, een paar jaar geleden zag ik bovenstaand vehikel in Duitsland. Het is een typisch Duitse fiets, waaraan het ongetwijfekd eveneens Duitse zijspan bevestigd is. Het ‘vlinderstuur’ van de fiets en ‘boegbeeld’ op het voorspatbord verraden de herkomt.
Maar ook in het Verenigd Koninkrijk moet het fietszijspan eens populair geweest zijn, want Player beeldde kort voor de Tweede Wereldoorlog een tandem met zijspan af in een serie sigarettenplaatjes.