Schoonheid

Vorige week schreef ik dat dat het niet zo verwonderlijk was dat de carrosserieën van de eerste auto's gebaseerd waren op die van koetsen, omdat men uitgaat van iets dat gekend is. Maar dat moet slechts de halve waarheid zijn, want hoe komt het dat er in de jaren dertig nog steeds auto's verschenen met vormen die aan de koets ontleend waren? Heeft het met een schoonheid te maken die niet verbeterd kan worden? Laat ik het verduidelijken aan de hand van Gurneys stoomomnibus uit 1825.

Het gaat om het middendeel: het gedeelte met de deur. Het deel waar de gebogen en de rechte lijn elkaar ontmoeten.
Dezelfde vorm vinden we terug in spoorrijtuigen, niet alleen bij onderstaand rijtuig van de Franse PLM, maar ook bij rijtuigen van onze Staatsspoorwegen uit 1866.

Het vreemde is dat hoe vaker ik naar de vorm kijk, hoe mooier ik hem vind. De herhaling van de vorm maakt de schoonheid alleen maar duidelijker. Degeen die de carrosserie zette op deze Gregoire (een triple berline de voyage uit 1910) heeft dat goed begrepen, natuurlijk had hij een simpel busje op het chassis kunnen zetten, maar nee, zelfs het dak toont drie welvingen.

Soms is de oervorm minder duidelijk of wordt slechts een deel gebruikt, zoals bij de deuren van deze Renault.

Bij deze Berlijnse Oryxtaxi lijkt het alsof de oervorm doormidden gesneden is en alleen de rechterhelft gebruikt is.
Zelfs deze Amerikaanse stoomaangedreven bestelwagen, gemaakt door White in Cleveland, Ohio, heeft stijlelementen ontleend aan de koets.


Maar de voorbeelden, die ik tot nu toe gaf dateren alle uit de tijd dat de auto het nog niet van de koets gewonnen had. Wie foto's van honderd jaar geleden van Parijs ziet ontdekt meer koetsen dan auto's. Maar de auto had in 1930 de koets ver achter zich gelaten en toch grepen autobouwers naar de koetsvorm terug. Het kan dus niet aleen maar om een gekende vorm gaan, er is meer aan de hand, het gaat echt om schoonheid. Hieronder een Bugatti Type 46, met een wat hij een "fiacre"-carrosserie noemde uit 1930.

Uit datzelfde jaar dateert deze V12 Voisin, een zogenaamde coupé surbaissés, minder duidelijk, want meer rechte lijnen, maar toch zijn er nog altijd koetselementen.

Fiechemann 31

“Altijd met de roe, altijd met de roe, lieve heer vlezer. Vertelt U, bieten, wat gepasseerd is, mijn collega Hennem gaat intussen een krankenwagen voor de twee verlatenen hier bestellen. Maak het maal, Gerhard”, zegt de oudste politie. “Roep maar aan. En vertelt U bieten.”

Opgerijgd begint de vlezer de geschiedenis te vertellen. Hoe Heer Doktor Doktor Doktor Fiechemann, die hij schoon kende toen Heer Doktor Doktor Doktor Fiechemanns vader anno daartemaal een achtcylinder Hork voer, het oudersthuis waar hij leefde nadat zijn vrouw, een zeer goede kunde, ontvlucht had, hindeheergezet door eerstmaal twee krankenzusters en daarna door deze twee aan de bodem liggende figuren, openbaar de oudersthuisdirektorin en de aanstaltsarts, die niet slechts Heer Doktor Doktor Doktor Fiechemann, maar ook hem met een sprits bedrogen hadden.

“En buitendat hebben ze mijn handje, dat ik als geboortedagsgeschenk van mijn vrouw bekomen had, vernield. Dat mocht ik graag ontschadigd zien”, heer wachtmeester.

Eurlings

Wordt het langzamerhand niet tijd om Eurlings ondersteboven op een Segway te binden en over de snelweg terug naar Limburg te sturen?

Europe

James Reese Europe was dirigent van het orkest van het 369th Regiment van het Amerikaanse leger. Het orkest had de bijnaam "Harlem Hellfighters" en zorgde tijdens de Eerste Wereldoorlog in Frankrijk voor veel opzien, want de door het orkest gespeelde marsen werden gekruid met ragtime- en jazzelementen.

Dat zo'n twee miljoen zwarte Amerikanen zich hadden opgegeven om dienst in het leger te doen was na de oorlog trouwens gauw vergeten.
Europe werd een paar maanden na zijn terugkeer uit Europa doodgestoken door een lid van zijn orkest.

Fiechemann 30

Door alle oprijging verzegt Fiechemanns sluitmossel maal weer en een doordringend gerucht trekt door de laden, wanneer twee polities het geschaft heenintreden, gewaarschuwd door vrouw Beheimann, die eenmaal buiten het voor gewichtig gehouden had de noodroep aan te roepen.

“Wat is dan hier loos?”, vraagt de ene. “Twee lieden tot de bodem en een gerucht alsof iemand zich bescheten heeft.”

“Stemt”, zegt Fiechemann, “dat was ik.”
“Maar die daar”, wijzend op de vrouwdirektorin en Eteysembourg, “zijn toch niet in onmacht geraden, wegen het gerucht?”, vraagt de andere politie.

“Nee, nee”, zegt de vlezer, ”die mochten deze heer, Professor Doktor Doktor Doktor Fiechemann, afvoeren en dat geeft het niet, ik laat mijn kunden niet afhanden komen, wat denkt U schoon?”

DKW

Toen, wat auto's betreft, het Franse filiaal van Hispano-Suiza zijn poorten sloot, waren er door die poorten 2500 auto's gerold, hetgeen een gemiddelde oplevert van 106 wagens per jaar. Aan het totaal andere eind van de markt werkte de Zschopauer Motorenwerke AG, J.S. Rasmussen, Zschopau - Berlin/Spandau met deze voorwielaangedrevenauto, de DKW, uitgerust met een tweetaktmotor. Vanaf 1932 maakte DKW samen met Audi, Horch en Wanderer deel uit van het Auto-Unionconcern (de vier ringen in de grille van de huidige Audi zijn een restant van die unie).

Onder de Auto-Unionnaam werden racewagens gemaakt, met een achterin geplaatste zestiencylindermotor met een cylinderinhoud van 4,4 liter.

Fiechemann 29

Maar de vlezer, die voor jaren meeglijder was van een vechtclub, weet de aangrijp te pareren en de sprits praalt van de hakbijl af. Eteysembourg verzoekt zich aan de ladentafel vast te grijpen, praagt zijn kop tegen de gevrorenkast met diervoeder en steekt eer hij dat bewustzijn verliest uit verzien met de rest van de afgebroken spritsnaald vrouwdirektorin Daimler in de schenkel.

“Ziet U varkenhond, wat U nu maakt”, weet vrouw Daimler uit te stoten, voordat ze tesamen breekt. De vlezer beijlt zich naar hinden om Fiechemann uit de koelcel te bevrijen. Sidderend over al zijn glijders zwenkt deze de koelcel uit.

“Ddddat is ja vvvvruchtbaar, nnniet uittttehouden, hheer vvvlezer. Wwat hhebt U mmet dde vvrouwdddirektorin ggemaakt?”

“Die ligt met haar aangestelde tot de bodem.”

Hispano-Suiza 5

De zwanenzang van Hispano-Suiza: Type 68bis. Met een twaalfcylindermotor (inhoud 11310cc) en een verbruik van 32 liter benzine op 100 km, maximum snelheid (afhankelijk van de carrosserie) 175 km/u. Op de foto een carrosserie van Saoutchik. In 1937 werd de automobielproductie bij Hispano-Suiza in Frankrijk gestaakt. Vanaf dat jaar concentreerde de fabriek zich op vliegtuigmotoren en snelvuurkanonnen. In Spanje werd tot 1943 het Type 60RL (cylinderinhoud 3,4 liter) gebouwd. Na de Tweede Wereldoorlog is er nog even sprake geweest van een terugkeer naar de autombielbouw met een voorwielaangedreven V8, maar uiteindelijk is het er niet van gekomen.

Boeken

Boeken lees ik het liefst in de taal waarin ze geschreven zijn, maar Paustovkij en Herzen zou ik nooit gelezen hebben als ze niet waren vertaald en ik zou ze niet hebben willen missen.

Het vreemde is dat ik me soms afvraag wat de Nederlandse vertaler van sommige woorden heeft gemaakt, als ik een boek in de oorspronkelijke taal lees. Het moet verdraaid lastig geweest zijn om Michael Chabons "The Yiddish Policemen's Union" te vertalen. Hoe vertaal je "shoylem", een verbastering van shalom, terwijl revolver (peace maker) bedoeld wordt? Chabon goochelt met de taal, zo is er sprake van buffalos, dat zijn niet de prairiedieren, maar is het klootjesvolk. Ik kan zijn gedachten volgen: een "beheime" betekent in meer dan een opzicht een rund. De stap van beheime naar buffalo ligt voor de hand.

Er zijn momenten dat ik niet zeker weet of de schrijver of de vertaler een fout maakt. Vanmorgen las ik Alessandro Baricco's "Dit Verhaal" uit. Schitterend boek en niet omdat het over het racen met auto's en de verkoop van piano's gaat. Maar het hart van een auto is niet een piston, doch een zuiger. De vertaler heeft een verkeerd woord gekozen. Verderop lees ik over een Spitfire-jager. Ik vind het woord jager overbodig. Barricco zal het zo geschreven hebben. Net als Spitfire 808, een tweemotorige Spitfire. Ik ken geen Spitfire 808. Ik kom niet verder dan de XXIV (foto), die had een Rolls-Roycetwaalfcylindermotor met een two-speed two-stage supercharger.

Fiechemann 28

“Pak de berustigingssprits Georg en geef het domhoofd een injectie, daarmee wij het geschaft rustig inspecteren kunnen.”

De vlezer heft zijn bijl: “Een schrede nader en ik hak toe. Uitendat gebruik ik maar op een knopje te drukken en de politie is binnenhalf drie minuten in het geschaft.”

“Stelt U zich niet zo dom voor, U versteekt een uiterst gevaarlijke verbreker en dan denkt U dat de politie U terzijde staat? Beneemt U zich niet zo lacherlijk”, zegt vrouwdirektorin Daimler.

Eteysembourg doet een aangrijp met de sprits.

Hispano-Suiza 4

Het embleem op de radiateurdop van een Hispano-Suiza was een ooievaar, die werd ontleend aan het "Escadrille des Cigognes" dat vloog met de SPAD XIII (met een Hispano-Suizamotor) van de piloot Georges Guynemer. Dit is een Hispano-Suiza uit 1925, Type H6b. Chassisgewicht 1400 kg, cylinderinhoud 6,6 liter, verbruik 15 liter per 100 km. (zie voor SPAD XIII archief op 21/09/2007)

Chicagojazz

Waarom gitarist Eddie Condon het nodig vond om voor de band te gaan staan en het groepje musici te dirigeren is mij eerlijk gezegd een raadsel. Toch blijft het leuk om een stel typische Chicagostijlmuzikanten in actie te zien.

Wild Bill Davison en Billy Butterfield, trompet; Edmund Hall, clarinet; Vic Dickenson en Cutty Cutshall trombones; Willie 'The Lion' Smith, piano; Al Hall, bass en George Wettling, drums met "Jazz me blues", opgenomen in 1964. In 1953 kocht ik één van mijn eerste langspeelplaten, dat was een plaat van een soort gelijk gezelschap: "George Wettling's Jazz Band" (Columbia 33 S 1019) met Wild Bill Davison, Cutty Cutshall, Edmund Hall, Ralph Sutton, Eddie Condon, Bob Casey en George Wettling (foto).

Fiechemann 27

De vlezer loopt naar voorne: “Wat mocht U van het zwijn, genadige vrouw? Iets gerookt?”

“Stelt U zich niet zo dom, ik kom voor de Fiechemann. Mijn ondergestelde en oudersthuisarts hier, heer Georg Eteysembourg, heeft het dwangjak waarin we hem thuis transporteren meegebracht. Waar is hij? Waar is de Fiechemann?”

“Doet me bijzonders leed, genadige vrouw, hij is niet hier, hij is daarvan gelopen.”
"U liegt me aan, U heeft hem ergens opgeheven. Kom Georg, wij schouwen maar naar!”

“Niets daarvan, dat gaat tegen het reinheidsgebod, dan kan schoon ieder kunde wel in mijn vlezerij hieromstampen. Dat geeft het niet”, en de vlezer grijpt opnieuw naar zijn hakbijl.

Hispano-Suiza 3

Dat de carrosserieën van de eerste auto's gebaseerd waren op die van koetsen is niet zo verwonderlijk, men gaat in de regel uit van iets dat gekend is. Het heeft tamelijk lang geduurd voordat de gebruiksauto een eigen vorm kreeg en zelfs dan werd er door sommige fabrieken graag gekeken wat andere fabrieken deden, het gapgrage Opel bouwde in de jaren twintig het Type 4/14, dat een regelrechte kopie was van de Citroën 5 HP Type C uit 1922 en zelfs nu is die merkwaardige vouw in het kofferdeksel van de Opel Astra toch wel heel erg Renaultachtig. Over de "nieuwe" Volkswagen Kever, de "nieuwe "Mini", de "nieuwe" Fiat 500 en de Chrysler Cruiser PT wil ik het niet hebben, dat zijn kantenklaarmaaltijden, waarvan de uiterste gebruiksdatum jaren geleden verstreken is.

Soms ontstaat door een bouwtechniek uit een andere industrie te lenen iets heel bijzonders, een prachtig voorbeeld is deze voor André Dubonnet in 1924 door een vliegtuigfabriek, in een aan de scheepsbouw ontleende techniek, van een carrosserie voorziene Hispano-Suiza H6C. Met duizenden koperen nageltjes werd uit mahoniehouten strips een romp vervaardigd.

Schwarzenegger

Zo'n Schwarzenegger is toch een hele verademing na die vorige Oostenrijker die een ander land leidde.

Het verhaal achter Fiechemann

Veertig jaar geleden werkte ik op de redactie van een omroepblad, dat onder meer de programma's van de ARD en het ZDF publiceerde, die uit het Duits vertaald moesten worden en de man die dat deed gooide er regelmatig, op zijn zachtst gezegd, met zijn pet naar. Er kwamen klachten van lezers. Eentje is me altijd bij gebleven: Hochebene (hoogvlakte) vertaalde hij met lange benen. Het ging ongeveer zo:

20.25 Ferien. Unser Reporter Heinz Miele besucht eine Hochzeit der Roma auf der Ungarische Hochebene. Na vertaling stond er dit:

20.25 Feeërieën. Onze reporter Heinz Miele bezoek een hoogtijd van de Romeinen op ongare lange benen.

Ik heb met dat kromme vertalen altijd iets willen doen, zoals bedauern vertalen met borduren. Dat alle namen in het verhaal "Fiechemann", zoals Norbert E. Fiechemann, ook nog iets betekenen. leg ik nog wel eens uit.

Satch' & Dizz'

Twee scattende zangers/trompettisten: Louis Armstrong en Dizzy Gillespie: "Umbrella Man".

Fiechemann 26

Fiechemann mormelt: “Mij evenvals. Ik borduur het zeer, heer vlezer.”

“Nou ja wanneer U weder tot geld komt, schik ik U schoon de rekening. En om tot het geld te geraden, roept U nu eerst uw zonen aan. Sluitelijk hebben we ook nog een normale telefoon, geeft U mij de nummers.”

“Ik ben gans door en ander, ik kan ze me niet herinneren.”
“Maakt ja niks, dan roepen we het telefoonambt aan.”
In dit ogenblik klinkt de ladenklingel en roept iemand: “Waar is het zwijn?”
Fiechemann schrompelt te samen: “Dat is de vrouwdirektorin.”
“Snelstens in de koelcel met U”, en weinige ogenblikken later staat Fiechemann inmidden van dode brokken vee.

Hispano-Suiza 2

Een van de eerste chauffeurs in een Hispano-Suiza Type 15T was de Spaanse koning Alfonso XIII, hij kreeg deze auto als een cadeautje van zijn vrouw in 1910. De 15T ging vervolgens "Alfonso" heten en was het eerste succes voor Hispano-Suiza, die de auto, met een viercylinder motor van 3620cc, vooral exporteerde. In 1911 opende het merk een fabriek in Frankrijk. Ook daar werd de "Alfonso" gemaakt, die leverbaar was met een kort en een lang chassis. Vooral met het korte chassis was de auto een gevreesde tegenstander in rally’s, de topsnelheid lag net iets onder 130km/u. Wie de "Alfonso" bezig wil zien gebruikt deze link en kijkt van 5 min.19 tot 6 min.19.

Muziekfilmpjes

Een genre dat verdwenen is: korte muziekfilmpjes, die net als tekenfimpjes en het journaal de gang naar de bioscoop tot een feestelijk uitje maakte. Dit is zo'n muziekfimpje van het orkest van Duke Ellington uit 1943, met de Duke zelf aan de piano en ondermeer violist/trompettist Ray Nance, trombonisten Joe "Tricky Sam" Nanton, altsaxofonist Johnny Hodges, tenorsaxofonist Ben Webster en drummer Sonny Greer. "It don't mean a thing", een Ellingtoncompositie uit 1932, wordt gezongen door Nance (foto).

Hispano-Suiza

Of de fabriek zelf de carrosserie van de bus gemaakt heeft, weet ik niet, maar het is grappig te bedenken dat zelfs een beroemde firma als Hispano-Suiza autobussen vervaardigde. De fabriek begon als Spaans bedrijf in 1904, maar later werd het Franse filiaal bekender. Het woord Suiza komt van de Zwitser Marc Birkigt, verantwoordelijk voor het ontwerp van de eerste Hispano-Suizas, afgeleid van een eerder door hem in Barcelona gebouwde auto, de Castro. Daarvoor had hij in dezelfde stad een electrische autobus ontworpen, misschien dat het daarom toch niet zo merkwaardig is een openbaar vervoermiddel met de naam Hispano-Suiza op de neus te zien.

Fiechemann 25

Nadat vrouw Beheimann heeft afgerekend en met haar eeuwige schat Nobbeltez verzwonden is, beijlt de vlezer zich evenvals naar hinden: “Ach mijn god, heer Professor Doktor Doktor Doktor Fiecheman wat een ellende is U toegestoten en onze vaders kenden zich schoon, Uw vader voer toenmaals een Hork, achtcylinder met zestig paardesterkten. Ik durfde eenmaal met Uw vader meevaren. Dat waren nogmaals tijden, mensenkinder. Waar is het handje, daarmee U aanroepen kunt.”

“Ik heb het vallen laten, het moet ergenswaar aan de bodem in de laden liggen.”

“Nou dan schouwen we maal naar”, en de vlezer loopt de laden in om gelijk weer heenin te treden: “Verdomd, nogmaal, het handje is gans kapot, iemand is er opgetreden. Het was een geboortedaggeschenk van mijn vrouw, dat doet mij ja leed.”

Brabazon

In "Jane's All The World's Aircraft 1945" staat het als Bristol Type 167 vermeld, een enorm achtmotorig vliegtuig (ter grootte van een Boeing 747) gebouwd voor transatlantisch verkeer. In 1949 vloog de "Brabazon", zoals het toestel inmiddels heette, voor de eerste keer. Oorspronkelijk was het de bedoeling 224 passagiers te vervoeren, maar uit het filmpje blijkt dat uiteindelijk maar 100 pasagiers een plaats vonden. Dat bleek de nekslag voor het project: economisch bleek het onhaalbaar de "Brabazon" in te zetten. Het prototype werd in 1953 gesloopt.

Cuatro

Een cuatro is een kleine viersnarige gitaar, die gebruikt wordt door de llaneros, zeg maar cowboys, op de vlakten (de llanos) van Venezuela en Columbia. Daniel Gualtron zingt en speelt een typisch llanerolied.

Fiechemann 24

Jammerlijk is het handje van de slager waarmee Fiechemann een zijner zonen aanroepen mocht in de slacht verloren gegaan, daardoor vrouw Beheimann met haar kekke stijfeltjes daarop getreden is. De vlezer legt de hakbijl weg, maakt zijn vriendelijkste mijne en vraagt de vrouw Beheimann: “Ontschuldig, vrouw Beheimann, wat zal het heden zijn?”

“Ik mocht van U vier steaks, van fijnsten zelfsverstandelijk. En dan mocht ik ook nog wat opsnede: tweehonderdvijftig gram landschenken, van fijnsten zelfsverstandelijk, driehonderd gram kalfsleverworst, van fijnsten zelfsverstandelijk en een half ons bloedworst voor de Nobbeltez hier, ach neen, maakt U van laatste maal zult.”

Benz

Zeventig jaar na Gurney's enorme stoomomnibus rijdt in Duitsland het eerste door een benzinemotor aangedreven autobusje, een Benz. Vanaf 3 maart 1895 wordt een geregelde dienst uitgevoerd tussen Siegen, Netphen en Deuz.

Gurney

Wonderlijk eigenlijk, dat de eerste uitvinders van mechanisch aangedreven wagens niet aan privévoertuigen dachten, maar aan openbaar vervoer. Dit is Goldsworthy Gurney's stoomaangedreven koets uit 1825, die 21 passagiers kon vervoeren met een maximale snelheid van 23 km/u. Onderweg werd de koets regelmatig aangevallen door plattelandsvolk met de strijdkreet: "Down with all machinery". Uiteindelijk werd het de voorstanders van door stoom aangedreven openbaar vervoer over de weg (onder meer door de spoorweglobby) onmogelijk gemaakt hun ideeën verder te ontwikkelen en na 1840 was het nagenoeg gedaan met de stoomkoets op Engelse wegen.

Fiechemann 23

“Jullie bent geheel verrukt, ik ken de heer Professor Doktor Doktor Doktor Fiechemann als een zeer voorname kunde schoon al vast mijn hele leven, zijn vader was al kunde bij mijn vader”, zegt de vlezer.

De greep in Fiechemanns kanthaken verslapt en hij maakt een verzoek daarvan te komen, maar werpt daarbij de kleine Nobbeltez omver.

Vrouw Beheimann zegt onverschutterd:” Schoon goedennamiddag heer vlezer, ik mocht van U vier steaks, van fijnsten zelfsverstandelijk. En dan mocht ik ook nog wat opsnede: tweehonderdvijftig gram landschenken, van fijnsten zelfsverstandelijk, driehonderd gram kalfsleverworst, van fijnsten zelfsverstandelijk en een half ons bloedworst voor de Nobbeltez hier.

De vlezer heeft de krankenzusters Asserbach en Otzenfeld de weg versperd, die grimmige verzoeken doen Fiechemann opnieuw vast te grijpen en daarbij allerlei beschuldingen aan Fiechemanns adres uiteren.

“Heer Professor Doktor Doktor Doktor Fiechemann gaat U naar hinden, in mijn bureau, dan schaf ik deze twee volidioten naar buiten, nee ik meen U niet genadige vrouw Beheimann, maar deze twee wijfstukken”, en hij vangt aan Asserbach en Otzenfeld uit de vlezerij te verdrijven. luid mekkerend lopen ze daarvan.

Stroomlijn

In 1902 had de Londense firma General Motor Car Co. duidelijk andere gedachten over stroomlijn, dan wij die nu hebben. Deze racewagen was uitgerust met een 40PK viercylindermotor gemaakt door de Parijse Buchetfabriek. Die claxon is niet zo heel handig geplaatst.

Piccolotrompet

In "Penny Lane" van The Beatles zit een korte solo op piccolotrompet gespeeld door David Mason. De piccolotrompet wordt ook wel Bachtrompet genoemd, maar hij werd pas eeuwen na Johann Sebastian uitgevonden (tekening) door de Belgische instrumentmaker Victor Mahillon.

Het Cassiano Brass Quintet speelt een bewerking van de Astrifiammante-aria "Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen" uit "Die Zauberflöte" van Mozart.

Bébé

De racerij heeft altijd wat een vertekend beeld gegeven van wat er in de automobielindustrie werkelijk aan de hand was, toen Fiat in Ostende in 1913 het wereldsnelheidsrecord met een auto met een 28-litermotor binnenhaalde, stonden drie maanden later niet soortgelijke wagens in de showroom van de Fiatdealer. De Peugeot (met een viercylindermotor ontworpen door Ernest Henry) waarmee Jules Goux in 1914 de derde plaats in de Franse Grand Prix behaalde, had ook niets te maken met de hier afgebeelde Peugeot Bébé ontworpen door Bugatti.

Fiechemann 22

“Hij is een zeer gevaarlijke patient van onze aanstalt, hij is een verbreker, een pedofiel”, roept Otzenfeld. “Zelfsverstandelijk. En nog veel meer”, voegt Asserbach heentoe, die de laden heeneen gerend komt, “gisteren heeft hij zich nog aan het achtjarig dochtertje van een gemoeshandelaar vergrepen. Heer vlezer gelooft U ons, dit zwijn heeft geen aanstandig knook in zijn lijf.” In dit ogenblik houdt voor de vlezerij een alradaangedrevenwagen stil met aan het stuurrad vrouw Beheimann begeleid van haar eeuwige schat, de Philippinische poetsvrouw Maria Estrella Nobbeltez, die niet slechts de woning zuiver maakt, maar als immer ook de bezorgingen van de Beheimann draagt.

Austin

Het Engelse merk is al jaren verdwenen. Austin uit Longbridge bij Birmingham. Net als Morris, Wolseley, Riley, Triumph, MG en nog een paar andere merken, die aan het eind van hun bestaan deel uitmaakten van British Leyland. Maar laat ik terug gaan naar 1922, toen Austin zijn "Seven" uitbracht, een piepklein autootje, dat de zwanenzang betekende voor al de Britse cyclecars. Cylinderinhoud 747 cc, gewicht 375 kg, maximum snelheid 75 km/u. Er verschenen in de loop der jaren, de "Seven" werd tot 1938 geproduceerd, heel wat versies: van opgevoerde sport- tot lichte vrachtwagens. Het succes van de auto was zo geweldig dat hij in licentie in Duitsland, Frankrijk, Japan en de Verenigde Staten werd gemaakt.

In Duitsland werd de "Seven" eerst als Dixi 3/15, Type DA 1 door de Dixi Automobilwerke AG in Eisenach gemaakt (1927 - 1929) en nadat BMW Dixi had overgenomen door de Bayerische Motoren Werke AG (1929 - 1931).

In Frankrijk verscheen de "Seven" als Rosengart LR 2 (LR staat voor de initialen van Lucien Rosengart), met een iets gewijzigde carrosserie en grille.


In Japan werd de "Seven" geproduceerd door DAT (een fabriek opgericht door de heren Den, Aoyama en Takeuch), later heette de fabriek Datson en daarna Datsun.


In 1935 werd de originele "Seven" flink gewijzigd, zowel de carrosserie als de grille werden gemoderniseerd.


Op de autosalon in Parijs van 1951 stond de Rosengart Ariette, nog steeds met het oude 747cc zijklepmotortje, dat de "Seven" in 1922 had aangedreven.

Fiechemann 21

Ze schouwt heenin, ziet een gebogene gestalte voor de ladentafel en krijst: ” Daar is hij, het oude zwijn, we hebben hem. Snel hierhier.” Ze stormt de vlezerij binnen: “Jij drekfiguur, terug naar het oudersthuis!” En ze vat Fiechemann, die moeizaam de tasten van het handje van de vlezer beroert, aan zijn magere nek en drukt hem tot de bodem. De vlezer komt hinden zijn ladentafel heenweg, hakbijl in hand: “Wat zal dat in mijn laden? Wat? Een kunde aangrijpen? U denkt toch niet dat ik daarvoor gelovenis geef. Eruit. Laat U heer Professor Doktor Doktor Doktor Fiechemann in rust”.

“Ik heb slechst tweevak mijn doktoraat, niet drievak”, zegt Fiechemann zwakkelijk.

“Maakt ja niks”, zegt de vlezer, “ze zullen U niet aanvatten”.

Figoni & Falaschi

Vooral vlak voor de Tweede Wereldoorlog vierde de Franse carrosseriebouw hoogtij, klaarblijkelijk was er geld genoeg om iets heel bijzonders op een chassis te laten zetten. Je kon met een Bugatti-, een Talbot Lago- of een Delahayechassis bij voorbeeld naar Figoni & Falaschi. Het uiteindelijke resultaat was dat een Figoni & Falaschi Delahaye meer op een Figoni & Falaschi Talbot Lago leek dan op een door Saoutchik gecarrossieerde Delahaye, maar dat deed er klaarblijkelijk minder toe, een voorbeeld, boven een Talbot Lago met een carrosserie van Figoni & Falaschi, onder een Delahaye van dezelfde carrosseriebouwer.

Asturië

In Spanje heet de doedelzak gaita en net als in Schotland en in Bretagne worden er wedstrijden op het instrument gehouden. Ik verafschuw muzikale competities. Ik zag dinsdag j.l. op BBC 2 een afgrijselijk voorbeeld, "Classical Star": weinig muziek, veel prietpratende juryleden, een twaalfjarige, die haar droom in duigen zag vallen en dat allemaal ter amusering van de kijker.

Kinderen dienen van dit soort exploitatie gevrijwaard te blijven. Maar de BBC denkt door in programma's, of het nu om koken, uitvinden, dansen of tuinieren gaat, een competitie-element aan te brengen, dat ongetwijfeld verkocht wordt als "human interest", de kijkcijfers te verhogen.

Jorge Suarez, die hier muziek uit Asturië laat horen, is buiten kijf een meester op de gaita. Op de tafel van juryleden ligt de Asturische vlag.

Fiechemann 20

De rust in het oudersthuis is enigermate wederhiergesteld en de krankenzusters Greetje Asserbach en Philippa Otzenfeld zijn los gegaan om Fiechemann in te vangen. Ze lopen ieder aan een straatkant en schouwen de laden heenin. Hij moet zich toch ergenswaar oponthouden. Het is koud. Het vangt aan te regenen. Niet slim, het niezelt en de stemming beide krankenplegerinnen zakt.

“Oude volidioot de Fiechemann”, roept Asserbach naar Otzenfeld, “ anders waren we nu aan het avondeten”.

“Ja, zuurbraden met spetters, verdomd nogmaals”, schreeuwt Otzenfeld, terwijl ze een vlezerij passeert.

Sardana

Er komt meer muziek uit Spanje dan de cante jondo, dat heeft vanzelfsprekend te maken met de sterke regionale verschillen. Uit Catalonië komt bv. de sardana, een dans, die begeleid wordt door een orkest, dat cobla heet. Zo'n cobla bestaat voor het merendeel uit blaasinstrumenten, waarvan een paar typerend voor Catalonië genoemd kunnen worden: de tenora, de tible (beide een soort schalmei), de flabiol (een met één hand bespeelde fluit) terwijl dezelfde muzikant met zijn andere hand met een stok op de tambori (trommel) slaat. De cobla "La Blanes" speelt "En Joan Llobet".

Bugatti's op Zandvoort

Gister schreef ik in "Geruststelling" een regel over Bugatti's, vandaag vond ik de foto's, die ik in 1964 op Zandvoort maakte. De eerste foto is van een Type 30 (eigenaar H.D. Huet), de beide andere zijn van Types 40.

Bédélia

De Britten noemden dit tweezitsfenomeen, dat kort voor de Eerste Wereldoorlog opdook, "cyclecar" en deze Bédélia was de allereerste Franse cyclecar. De makers waren Bourbeau (Bé) & Devaux (Dé) in Parijs. De Bédélia was leverbaar met vier verschillende motoren, die met riemen de achteras aandreven, de grootste was een tweecylinder in V-vorm, die 10PK leverde. De chauffeur zat achter (!) de passagier.

Fiechemann 19

“Dat is ja een schande, heer Professor Doktor Doktor Doktor Fiechemann. Wathalf bent U gevlogen?”

“Dat kunt U niet verstaan, maar aksepteert U van mij dat het gans slim is. Er heerst daar een schrikkenheerschap wie in een koncentratielager.”

“En wat hebt U nu voor?”

“Geen bleek vermoeden. De vrouwdirektorin verwoudt mijn geld, ik kan mijn zonen nog niet maal aanroepen.”

“Zelfsverstandelijk kunt U dat, U kunt mijn verspreker benutten! Hier hebt U mijn handje, roept U bloot aan.”

Cante Jondo

Soleares is een verbastering van soledad - eenzaamheid - en een oervorm van de cante jondo, dit is El Agujetas met Moraito Chico, gitaar. El Agujetas' echte naam is Manuel de los Santos Pastor, hij werd in 1939 in Rota geboren, als zoon van Agujetas el Viejo. Zowel vader als zoon volgen de traditie van Manuel Torre (de school van Jerez).

Carrosserievormen 2

Wie foto's ziet van Londen uit de tweede helft van de 19e eeuw ziet merkwaardige koetsjes, waar de koetsier hoog en achterop het rijtuig zijn plaats heeft: de zogenaamde hansomcabs, genoemd naar Joseph Hansom, die op zijn ontwerp in 1834 patent kreeg. Datzelfde principe vinden we ook bij deze Hautier, een electrisch aangedreven auto uit 1898.

Werking van de Amerikaanse democratie

In 1915 werden 1,5 miljoen Armeniërs door de Turken vermoord. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden wil die moord voor half november als genocide bestempelen. Dat is niet naar de zin van de Turkse regering, die voormalig Republikeins afgevaardigde Robert Livingstone en voormalig Democratisch afgevaardigde Richard Gephardt als lobbyisten heeft ingeschakeld. Sinds augustus 2006 heeft de Turkse regering $3,2 miljoen gespendeerd aan deze zaak. Een voorstander van het woord genocide, Bobby Jindal, een Republikein uit Louisiana, die op 30 januari j.l. samen met 160 medestanders een resolutie met dat woord had ingediend, trok een dag later zijn handtekening in, toen hem $10.000 was toezegd voor zijn campagne voor het gouverneurschap van Louisiana. Tijdens de laatst gehouden verkiezingscampagne voor het Huis van Afgevaardigden spendeerde de firma van Livingstone meer dan $200.000 aan steun aan Republikeinse candidaten. (bron IHT)

Geruststelling

Muziek was er altijd al. Het apparaat, waarop mijn vader die 78-toeren platen draaide, heette pick up en was een grote houten kast met onder het deksel de draaitafel en de arm, en ergens onderin de versterker. Hij heeft lang dienst gedaan en is kort na de oorlog zelfs nog voorzien van een nieuwe draaitafel en arm. Daarna nam een nieuwe Triotrack zijn rol over. Dat was thuis, maar ik ging ook mee naar concerten van de Leeuwarder Orkest Vereniging onder de directie van Cor Ket en de Groninger Orkest Vereniging onder de directie van Jan van Epenhuysen.

Muziek is er altijd gebleven.

De auto's kwamen pas veel later. Oude auto's als passie, bedoel ik. Ik herinner me een stoet oude auto's in de Haagse Vogelwijk en ik moet op dat moment al zo geinteresseerd geweest zijn, dat ik een fototoestel meegenomen had. Dat was eind jaren vijftig (veel later heb ik begrepen dat de schrijver Frits Hotz naar dezelfde auto's had staan kijken). In de vroege jaren zestig ging ik een keer naar Zandvoort: daar draaiden onder meer Bugatti's rondjes over het circuit en zag ik deze Clement Bayard uit 1905. (In feite schrijf ik bovenstaande regels natuurlijk alleen maar om al diegenen die zich ongerust maken over mijn geestelijk welzijn, naar aanleiding van de grote hoeveel oude voitures op mijn blog, ik kan ze gerust stellen: ik heb niets met een Ford Ranchero. Dat is grof vuil op wielen.)

Fiechemann 18

Fiechemann mocht eerst maal zeggen dat voor hem als Professor Doktor Doktor deraardige spraak niet gewenst was, maar op eenmaal viel hem iets anders in: “Herinnert U zich vrouw Fiechemann, vrouw Isolde Fiechemann?” “

“U meent vrouw Fiechemann, de vrouw van heer Professor Doktor Doktor Doktor Fiechemann. Zeer aangename kunde. maar...”

“Ik ben Professor Doktor Doktor Fiechemann.”

“U bent heer Professor Doktor Doktor Doktor Fiechemann? Hoezo,wathalf.......Ontschuldiging, maar zoiets versta ik niet, U komt mij voor als...”

“Als een oude, mieze bedeler, jawel, dat zei u daareven.”

“Ontschuldiging, veelmaals ontschuldiging, ik had u niet wederherkend, wat is...?
“Geen oorzaak, heer vlezer, zoiets kan nu eenmaal passeren. Ik meen: dat men iemand na jaren niet wederherkent. Ik ben nadat, mijn vrouw verstorven was, in een oudersthuis te lande bekomen, dat ben ik heden ontvlogen.”

Manuel Torre

In 1922 was de componist Manuel de Falla organisator van het "Concurso de Cante Jondo" in Granada, deelnemer was Manuel Torre (foto), van wie de plaatopnamen, gemaakt tijdens het concours, bewaard zijn gebleven. Torres stukken worden nog steeds gezongen, dit is een siguiriyas.

Carrosserievormen

Automobielbouwers hebben vanaf het begin gekeken naar wat, in de door paarden getrokken, koetsbouw gebruikelijk was, ze namen daarbij zelfs de namen over. Maar inmiddels is het histrorisch besef dusdanig gedaald dat Volkwagen zijn duurste model “Phaeton” noemt, terwijl het helemaal geen phaeton is.

De namen voor de carrosserievormen verschillen van land tot land, van taal tot taal, zo heet een vierdeursauto met vier zijvensters in Frankrijk een berline, in het Verenigd Koninkrijk een saloon en in de Verenigde Staten een sedan, een vierdeurs open auto heet in Frankrijk een torpédo, in Duitsland en in de Verenigde Staten een phaeton en in laatst genoemd land noemde men aan het begin van de vorige eeuw een licht autootje een buggy, een begrip, dat nergens anders in zwang kwam. Hieronder staan een buggy en respectievelijk (met Franse benamingen) een berline, een cabriolet, een coupé, een limousine, een coach en een torpédo.