28.6.14

Stroomlijn 9

 
Over Edmund Rumpler (1872-1940) schreef ik al, zijn "Tropfenwagen" uit de vroege jaren twintig met de bestuurder centraal voorin was uniek. Over Josef Ganz (1898-1967) stond een paar jaar geleden al iets op dit blog, eind jaren zestig wist ik, dankzij een publicatie in een Engels autoblad, waar en van wie Porsche zijn KraftDurchFreudevoertuig, beter bekend als Volkwagen, gestolen had.
Maar er is nog een derde die in het rijtje van doodgezwegen automobielontwerpers thuishoort: Paul Jaray (1889-1974), het trio Rumpler, Ganz en Jaray werd door Hitler en zijn kornuiten uit de annalen verwijderd vanwege het feit dat ze jood waren en wie veronderstelt dat er inmiddels eerherstel heeft plaatsgevonden komt bedrogen uit. Eenmaal geschreven geschiedenis wordt zelden corrigerend herschreven, want meestal citeert de ene historicus uit het werk van een andere historicus, die dan weer wordt geciteerd wordt door een derde historicus enz. enz.
Jaray werkte aan Zeppelins voordat hij met auto's (en fietsen!) begon. Hij ontwierp voor Rudolf Ley, Maschinenfabrik AG in Arnstadt, Thüringen in 1922 onderstaande extreem gestroomlijnde auto (eerste auto), het bleef echter bij een prototype.
 
Jaray bleef een zelfstandig opererende ontwerper zodat we hem ook tegenkomen bij Apollo, Audi (foto boven tweede auto) , Dixi (foto boven derde auto), Maybach en andere automobielfabrieken. De Maybach, die helemaal bovenaan dit stuk staat is een Typ SW35 met een zescylindermotor met een inhoud van 3434cc goed voor 160 km/u. Ook was Jaray verantwoordelijk voor het uiterlijk van de Tatra T77 (foto onder), maar wie bijvoorbeeld "Autos  in Deutschland 1920-1939" raadpleegt vindt wel Hans Ledwinka, maar Paul Jaray blijft ongenoemd.