Terwijl de taal, zowel gesproken als geschreven, in West-Europa na de gelijkstelling van Joden voor de wet, gedecimeerd raakte, bloeide Jiddisch in Oost-Europa voor de eerste keer als taal waarin verhalen en romans geschreven werden.* Bij ons blijven een aantal woorden achter, soms met respect behandeld, bijvoorbeeld door Beem in "Resten van een taal", "Jerosche" en "Uit Mokum en de Mediene", maar vaker in woordenboeken waarin het onder één noemer wordt gebracht, in ons land met Bargoens, in Duitsland met Rotwelsch, beide talen uit het criminele milieu. Jiddisch verliest daar zijn standing als een gewone gebruikstaal. Dat gebeurt niet alleen bij de samenstelling van een Amsterdams, een zogenaamd Mokums** woordenboek, maar ook bij het samenstellen van een woordenboek van het dialect van de Westduitse stad Münster, het zogenaamde "Masematte"***. Gelukkig zijn er ook in Duitsland boekjes verschenen als "Uit Mokum en de Mediene": van Andreas Nachama is er "Jiddisch in Berliner Jargon" en van Monika Grübel & Peter Honnen "Jiddisch im Rheinland".
* Een prima inleiding leveren Irwin Howe en Eliezer Greenberg met "Voices from the Yiddish", Schocken Books, New York.
** Mokum, oorspronkelijk Mokem van Hebreeuws Makom, plaats. Mokem Olf, Mokem A, plaats beginnend met een A.
***Masematte, oorspronkelijke spelling en betekenis: "massematten", handelen, van Hebreeuws massa-umatan.
Jiddisch is een taal, ik herhaal, die ontleent, oorspronkelijk veel aan het Duits, maar ook aan het Hebreeuws, Pools, Russisch en aan het Nederlands, wie bijvoorbeeld het besluit van het kwadraatschrift naar het gewone schrift overbrengt, waarin Lodewijk Napoleon in 1809 de gelijkheid tussen Joden en andere burgers in de krijgsmacht bevestigde, leest het volgende: "Louis Napoleon, durch die gratie gots un die constitutie des reichs kenig von Holland, connetabel von frankreich. Willende an unser israelitische unterthanen die gelegenheit verschaffen um eben als die andere eingesessene zu werren zugelozzen zu die eer um zur verteidigung von es vaterland mit zu werken."
Jiddisch is een taal, ik herhaal, die ontleent, oorspronkelijk veel aan het Duits, maar ook aan het Hebreeuws, Pools, Russisch en aan het Nederlands, wie bijvoorbeeld het besluit van het kwadraatschrift naar het gewone schrift overbrengt, waarin Lodewijk Napoleon in 1809 de gelijkheid tussen Joden en andere burgers in de krijgsmacht bevestigde, leest het volgende: "Louis Napoleon, durch die gratie gots un die constitutie des reichs kenig von Holland, connetabel von frankreich. Willende an unser israelitische unterthanen die gelegenheit verschaffen um eben als die andere eingesessene zu werren zugelozzen zu die eer um zur verteidigung von es vaterland mit zu werken."
