a roykhik lempl brent
un shotns same kets un mayz
oyf ale groe vent.
Dit zijn de beginregels van Itzik Mangers "Hogors letste nakht bay Avromen" (Hagars laatste nacht bij Abraham" en met een redelijke kennis van Duits en met behulp van hardop lezen valt het best te begrijpen als u bovendien weet dat shifkhe dienstbode betekent.
Manger wordt in 1901 geboren in Czernowitz. Zijn eerste gedichten publiceert hij 1921 in Jiddische kranten terwijl hij in Boekarest woont, zes jaar later verhuist hij naar Warschau waar hij zijn eerste dichtbundel "Shtern afn dakh" publiceert en samen met Isaac Bashevis Singer tot de Jiddische PEN-club gaat behoren. Zijn populariteit stijgt en bijna ieder jaar verschijnt een dichtbundel van hem, maar vanwege toenemend antisemitisme in Polen verhuist Manger in 1938 naar Parijs. In 1940 vlucht hij via Marseille en Tunis naar Engeland, waar hij zich in Londen vestigt en Brits onderdaan wordt, uiteindelijk gaat hij in 1958 naar Israël, waar hij in 1969 sterft.
In de jaren vijftig was Manger in New York waar hij ondermeer zijn gedicht "Oyfn weg shteyt a boym" opnam, één van zijn gedichten die van muziek zijn voorzien. Ook Daniel Kahn (recent op dit blog met Leonard Cohens "Hallelujah") nam een op een melodie gezet gedicht van Manger op, al beschouwt het aanwezige publiek "Yosel Ber" als een opwindend danswerkje. De tekst luidt als volgt:
heysn heys ikh yosl ber
un ikh din in militer
shtivl trog ikh, a mundir
l'hovl vi a ofitsir
geven bin ikh a shuster yung
gelekt podeshves mitn tsung
haynt hob ikh a biks, a shverd
shusteray hob ikh in dr'erd
yosl ber dint in militer.
(gelekt podeshves mitn tsung: zolen gelikt met de tong)
Aanzienlijk beter te verstaan is de versie van hetzelfde lied uitgevoerd door Seymour Rexite (eigenlijk Rechtzeit) een in Polen geboren acteur en zanger, die in New York furore maakte.
In de jaren vijftig was Manger in New York waar hij ondermeer zijn gedicht "Oyfn weg shteyt a boym" opnam, één van zijn gedichten die van muziek zijn voorzien. Ook Daniel Kahn (recent op dit blog met Leonard Cohens "Hallelujah") nam een op een melodie gezet gedicht van Manger op, al beschouwt het aanwezige publiek "Yosel Ber" als een opwindend danswerkje. De tekst luidt als volgt:
heysn heys ikh yosl ber
un ikh din in militer
shtivl trog ikh, a mundir
l'hovl vi a ofitsir
geven bin ikh a shuster yung
gelekt podeshves mitn tsung
haynt hob ikh a biks, a shverd
shusteray hob ikh in dr'erd
yosl ber dint in militer.
(gelekt podeshves mitn tsung: zolen gelikt met de tong)
Aanzienlijk beter te verstaan is de versie van hetzelfde lied uitgevoerd door Seymour Rexite (eigenlijk Rechtzeit) een in Polen geboren acteur en zanger, die in New York furore maakte.
