28.10.23

A.L.

 


Oplettende Thalysreizigers weten dat ze vanaf station Roosendaal in plaats van rechts links gaan rijden, want anders dan in Nederland en Duitsland wordt in België en Frankrijk op het spoor links gereden. Dat betekende in 1918 in Elzas-Lotharingen een probleem, want dat gebied was vanaf 1871 "Heim-ins-Reich" geweest en dus reden de treinen daar rechts. De pragmatische Fransen besloten dat zo te laten, ze veranderden niets aan de infrastructuur en lieten bijvoorbeeld de  armseinpalen rechts staan. Bovendien ontving Frankrijk een groot aantal Duitse locomotieven als herstelbetaling, daar stond de machinist rechts, dus hoefde hij de stoker in Alsace-Lorraine niet als uitkijk naar (on)veilige seinen te gebruiken. De Pruisische T18, een in 1912 ontwikkelde tenderlocomotief is een goed voorbeeld van zo'n Duitse locomotief er zijn vanaf 1915 27 machines gebouwd, waarvan twaalf door de Elsässische Maschinenbau-Gesellschaft Grafenstaden, opvolgers van André Koechlin & Cie in Mulhouse en Rollé & Schwillgué in Straatsburg-Graffenstaden*. In 1918 bleef 1 machine in Duitsland, de andere 26 kwamen in dienst van de A.L. (Chemins de fer de l'Alsace-Lorraine) met de nummers 8401 tot en met 8427, na de vorming van de SNCF in 1938 werden ze ondergebracht in de serie 232-TC met de nummers 401 tot en met 427. In de Tweede Wereldoorlog werd Elzas-Lotharingen opnieuw genaast en deden de locomotieven, opnieuw als T18's, overal in Duitsland dienst. De 413 kwam pas in 1950 naar Frankrijk terug, de 416 was onherstelbaar beschadigd, de 406 werd in Duitsland gerepareerd en deed daar onder nummer 78-408 tot juli 1967 dienst. In 1958 reden er in Frankrijk nog 24, maar daarna ging het snel bergafwaarts in 1962 waren er nog 10 en begin 1966 nog maar 2.

*Grafenstaden of Graffenstaden? Dat is, zoals gewoonlijk, uitkijken met plaatsnamen in Elzas-Lotharingen: zo heet een plaats Barembach in het Frans en Barenbach in het Duits, Bouxwiller heet Buchsweiler, Obernai heet Oberenheim en Graffenstaden heet Grafenstaden.